Saturday, September 11, 2010

ΤΟ ΠΙΑΝΟ ΚΑΙ Ο DOBROWOLSKI

Στο έργο του "Music for tape and piano" (1971) o Andrzej Dobrowolski επιχειρεί και πάλι μιαν αριστοτεχνική δόμηση των προγεγραμμένων ήχων της μαγνητοταινίας μέσα από την διαλογική ανάπτυξη ενός εξωτερικού οργάνου, -αυτή τη φορά το πιάνο-, ενώ έχει ήδη προηγηθεί το έργο του για μαγνητοταινία και όμποε σόλο (βλέπε σχετικά στην προηγούμενη ανάρτηση).
Και , πράγματι, το "Music for magnetic tape and oboe solo" άφηνε ελάχιστες αμφιβολίες για την δημιουργική ιδιοφυία του συνθέτη όσον αφορά την καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση της ηχητικής πηγής μια μαγνητοταινίας, ως καινοφανούς συνθετικού μέσου και υλικού μαζί, στην μεταπολεμική εποχή της κλασσικής και ηλεκτρονικής μουσικής.

Το νέο συνθετικό μέσο (μαζί με τα τότε εμφανιζόμενα αρχέγονα -αλλά αεί αξεπέραστα!- synthesizers), καταλλήλων των συνθήκων, προοριζόταν να γίνει η γέφυρα προς μια νέα συνειδητότητα, που χωρίς καθόλου να αποκλείει τα κλασσικά όργανα, θα μπορούσε μάλιστα να διανοίγει επιπλέον την έκφρασή τους προς μιαν σημαντικώς παρηλλαγμένη αντίληψη και αίσθηση του ήχου εν σχέσει με τον ήχο μιας κλασσικά δομημένης ορχήστρας.

Όταν ο μεγάλος Karlheinz Stockhausen ηχογραφούσε το 1955 μέσα στο Westdeutsche Rundfunk Studio της Κολωνίας το αριστουργηματικό "Gesang der Jünglinge" για μαγνητοταινία, (έργο-σταθμός για την μεταπολεμική ηλεκτρονική μουσική), είχε ασφαλώς άλλο όραμα και προοπτική για το νέο αυτό μέσο της μαγνητοταινίας που φάνταζε να εγγυάται, αν μη τι άλλο, ατέλειωτες δυνατότητες όσον αφορά τις επιλογές στο κολλάζ των ήχων.

Σκοπός του Stockhausen στο "Gesang der Jünglinge" ήταν, κατά κάποιο τρόπο, να ενσωματώσει τόσο πολύ την ανθρώπινη φωνή μέσα στο προετοιμασμένο ηλεκτρονικό περιβάλλον ώστε οι παραγόμενες συνηχήσεις να οδηγούν σχεδόν σε ένα νέο "όργανο", ή για να το πούμε με μεγαλύτερη ακρίβεια, στην εντύπωση ενός νέου οργάνου και ενός άλλου ήχου που ήταν πέρα από τα αθροιστικά συστατικά του, ήτοι την φωνή και την μαγνητοταινία.

Οι δομήσεις, οι αλληλοσυμπληρώσεις και οι ενδιάμεσοι μεταβατικοί τόνοι, ήταν τόσο τέλειοι στην έμπνευση και την εφευρετικότητα, που θα έλεγε κανείς πως ο Γερμανός συνθέτης σχεδόν πέτυχε τον σκοπό του.

Ο Πολωνός Dobrowolski ωστόσο δεν κινήθηκε στην ίδια αντίληψη. Στα έργα του για όργανο σόλο και μαγνητοταινία (πιάνο, όμποε) προσπάθησε να χειριστεί τον περιρρέοντα γύρω από το κλασσικό όργανο ηλεκτρονικό ήχο, ως αντικαταστάτη της κλασσικής ορχήστρας στη μορφή μάλλον ενός κονσέρτου για όργανο και "ορχήστρα" (όπου εδώ το ρόλο της τον είχε βέβαια η μαγνητοταινία).

Το αποτέλεσμα ήταν κάτι περισσότερο από φωτεινό. Η επιμέλεια της ιδέας, η άριστη εκμετάλλευση και αλληλεπίδραση των δύο ετεροκλήτων ηχητικών δυναμικών, οργάνου και ταινίας, και η δύναμη της πραγμάτωσης, ήταν τέτοιες που κατέστησαν τα δυο έργα του για όργανο και μαγνητοταινία ως σύγχρονα αριστουργήματα της κλασσικής μουσικής (αν μπορεί βέβαια να θεωρηθεί "κλασσική" ει μη μόνον με μια πολύ ευρεία διέκταση του όρου).

Από το mixpod δεξιά ακούμε πρώτα το "Music for tape and piano" του Andrzej Dobrowolski, ενώ αμέσως μετά συνεχίζει να ακούγεται το "Music for magnetic tape and oboe solo" που είχε παρουσιασθεί στην προηγούμενη ανάρτηση.