Πριν από λίγους μήνες, το καλό περιοδικό "Νέο Πλανόδιον" που διευθύνει ο ποιητής και λόγιος Κώστας Κουτσουρέλης, ασχολήθηκε διεξοδικά με μια περίπτωση λογοκλοπής, η οποία ήταν περισσότερον αναπάντεχη ακόμα και για τα πλήρως αναρχούμενα δεδομένα αυτής της χώρας, μιας και το προϊόν λογοκλοπής ήταν υποψήφιο κιόλας για το Βραβείο Βαρβέρη που αθλοθετεί η Εταιρεία Συγγραφέων.
Μπορείτε να διαβάσετε την καταγγελία εδώ, και την, κατά την γνώμη μου εν μέρει ατυχή, απάντηση της Εταιρείας Συγγραφέων εδώ .
Δεν πρόκειται στο παρόν σημείωμα να ασχοληθούμε περαιτέρω με την συγκεκριμένη υπόθεση, η οποία κατά τα φαινόμενα εξαντλήθηκε, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε στα δύο λινκς που παρατίθενται άνω, αλλά να διαπιστώσουμε με αφορμή την συγκεκριμένη λογοκλοπή, (που στηριζόταν κυρίως σε μορφοκλοπή αλλά και ιδεοκλοπή) τις δυνατές μορφές κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας που μπορεί να μετέρχονται διάφοροι επιτήδειοι.
Ας επιχειρήσουμε να τις ερευνήσουμε και ορίσουμε με συντομία:
1. Τυπική ή συνήθης λογοκλοπή.
Καλείται η λογοκλοπή εκείνη που διεκπεραιούται με μεταφορά πλήρως αυτουσίων -ή ποσοστιαίως παρηλλαγμένων- "κομματιών", από ένα έργο γραπτού λόγου σε έργο άλλου συγγραφέα .
Κάποιες φορές η λογοκλοπή αυτή μπορεί να αφορά εξ ολοκλήρου και όχι απλά εν μέρει, ένα γραπτό κείμενο και αυτή η ακόμα θρασύτερη πράξη δεν είναι άγνωστη κυρίως στο διαδίκτυο, όπου η ασυδοσία αφθονεί.
2. Μορφοκλοπή .
Καλείται η λογοκλοπή εκείνη μέσω της οποίας αντιγράφεται κατ' επιλογήν ή εξ ολοκλήρου το στυλ, το ύφος και οι χρωματισμοί που εντοπίζονται σε ένα γραπτό κείμενο ή ακόμα και στο σύνολο έργο κάποιου συγγραφέα, με απλώς "αλλαγμένο" το περιεχόμενο ή το κόνσεπτ.
Η μορφοκλοπή διαφέρει από την απλή μίμηση ύφους, μιας και στη πρώτη το στυλ και οι ιδιοκατασκευές του λόγου μεταφέρονται όπως είναι από το έργο του ενός στον άλλον συγγραφέα, ενώ στην απλή μίμηση η εντύπωση της μορφοκλοπής είναι πιο "συνολική" στο έργο ενός συγγραφέα που μιμείται άλλον συγγραφέα.
3. Ιδεοκλοπή .
Καλείται η λογοκλοπή εκείνη μέσω της οποίας επιχειρείται ο σφετερισμός ενός πρωτότυπου ιδεοκόνσεπτ ή μεμερισμένων ιδεών αυτού του κόνσεπτ από το έργο κάποιου ποιητή ή συγγραφέα.
Αυτές τις ιδέες ο ιδεοκλόπος επιχειρεί να τις παρουσιάσει "αλλιώς", συνήθως με πτωχευμένη ή εντελώς καταρρακωμένη αισθητική μορφή.
Πρόκειται για την πιο αφελή μορφή λογοκλοπής, επειδή όχι σπάνια οι ιδεοκλόποι παραμυθιάζουν και καθησυχάζουν με ελαφρώς παρανοϊκό τρόπο τον ίδιο τον εαυτό τους για το "νόμιμο" της πράξης τους, ή επιχειρούν μάταια να ανεύρουν σχετικές δικαιολογίες.
Η ιδεοκλοπή συνιστά ασφαλώς από μόνη της ξεχωριστό και διακριτό είδος λογοκλοπής, αλλά παραλλήλως ανήκει και στο αμέσως παρατιθέμενο είδος λογοκλοπής, την "λογοκλοπή με δικαιολογίες".
Φυσικά η ιδεοκλοπή αντιμετωπίζεται, όπως όλες οι μορφές λογοκλοπής, επιτυχώς από το υπάρχον πλαίσιο νομικής προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ακόμα, οι ιδεοκλόποι καταντούν όχι σπάνια υβριστές αυτών που κλέβουν μιας και αδυνατούν αλλιώς να εξισορροπήσουν στο μυαλό τους την αποτυχία των δικαιολογιών τους, οι οποίες, πρέπει να λεχθεί ακόμα, διακρίνονται από την αδυναμία κατανοήσεως σε σημαντικό ποσοστό, του τι συνιστά "κοινή πνευματική ιδιοκτησία της ανθρωπότητας" και τι "πρωτότυπο κόνσεπτ" εξατομικευμένου δημιουργού.
4. Λογοκλοπή με "δικαιολογίες" .
Καλείται η λογοκλοπή εκείνη που ανήκοντας ήδη στις κατηγορίες της μορφοκλοπής και της ιδεοκλοπής, συνοδεύεται από διάφορες δικαιολογίες και με πρόσχημα, συνήθως, την περιβόητη αρλούμπα της "διακειμενικότητας" (όπως τουλάχιστον χρησιμοποιήθηκε εν τη πράξει, παρά τις μη κακές προθέσεις των διανοούμενων, που εισηγήθηκαν στο αρκετά απομεμακρυσμένο παρελθόν αυτή την θεώρηση).
Ο "διακειμενικός" λογοκλόπος πιστεύοντας ότι έχει βρει στην αφελή και παρερμηνεύουσα δικαιολογία του την "κότα με τα χρυσά αυγά", όχι σπάνια καλείται να μαζέψει καμμένες ομελέττες, μιας και, ευτυχώς, το κοινό ή οι νομικές αρχές στην συντριπτική πλειοψηφία τους δεν θεωρούν επαρκείς ή ακόμα και στοιχειωδώς λογικές τις δικαιολογίες του.
Φυσικά, υπάρχουν και άλλες μορφές λογοκλοπής, οι οποίες, ωστόσο, έχουμε την εντύπωση πως ανήκουν στα ανωτέρω παρατιθέμενα είδη, συνιστώντας απλές παραλλαγές αυτών.
Θα πρέπει ακόμη να λεχθεί, πως κάθε καταγγελία λογοκλοπής είναι νόμιμη, όταν αποπειράται να τεκμηριώσει ονομαστικώς, με εκτεταμένη, λεπτομερή αναφορά και παραδείγματα, τις αιτιάσεις της, αλλιώς απορρίπτεται τόσον από το κοινό όσον φυσικά και από κάθε ενδιαφερόμενο και διερευνάται ως προς τα ύποπτα ή κακόβουλα κίνητρά της.
Εν κατακλείδι, δεν μπορεί να έχει κανείς την ψευδαίσθηση ότι το φαινόμενο της λογοκλοπής σε όλες τις μορφές της θα παύσει, ή έστω θα μετριασθεί, όμως είναι πολύ σημαντικό, ολοένα να "αποκρυσταλλώνεται" με σαφέστερο τρόπο τόσον στην ουσία του, όσον και στην μορφοδυναμική του, και επιπλέον να διακρίνονται σε ασφαλή όρια το τι συνιστά νόμιμη ή αιτιολογημένη καταγγελία λογοκλοπής και τι σκέτη φαιδρότητα.
