Monday, May 25, 2009

Η ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ (Μέρος Α΄)


στη Νανά Τσόγκα


Το ζήτημα της ενοποίησης της Τέχνης προβάλλει κάθε φορά μέσα από τους καιρούς ολοένα και πιο "ακμαίο" και επιτακτικό.

Ακριβώς γιατί πάντα η Τέχνη (και ειδικώτερα η ποίηση), συνιστά ένα όριο ανάμεσα εξαγγελία της ζωής και ζωή καθ'εαυτή. Ανάμεσα δραματουργική ανάπλαση και αναπαράσταση του υπάρχοντος πεπρωμένου από τη μια, και δημιουργία ενός καινούργιου "πεπρωμένου" για τα ανθρώπινα εν "προοράσει" γραφής από την άλλη.

Συνεπώς κάθε αίτημα για ενοποίηση της Τέχνης είναι από μόνο του μια μεταιχμιακή κίνηση επιστροφής στον "Μάγο" μεν, αλλά σε ένα ανώτερο επίπεδο, με την έννοια του εγελιανού Aufhebung.

Πάντα όμως σε συλλογικό επίπεδο. Στο κάτω κάτω ο επιμερισμός και η ενοποίηση του πνεύματος αφορούν μια σύνολη ανθρωπότητα. Είναι η ιστορία του πνεύματος.

Αφ'ης στιγμής διαλέξαμε να ανεβούμε τη "κλίμακα του Κάιν" και να δημιουργήσουμε ως ανθρωπότητα πολιτισμό και να "σπάσουμε" από το σοφό Μάγο-ποιητή-μουσικό-"φιλόσοφο"-ιερέα, -και από την άλλη νοσταλγώντας τον-, και να βγούμε στη σκηνή του "θεάτρου" ως μεμονωμένοι ποιητές, πεζογράφοι,φιλόσοφοι, θεατρικοί συγγραφείς κ.λπ. τότε δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής προς τον Μάγο όπως ήταν τότε, αλλά σε ένα ανώτερο επίπεδο , που θα έχει ήδη συμπεριλάβει την εμπειρία του "τεμαχίσματος".

Όμως κάθε άλλο παρά μια τέτοια "ολοποίηση" μπορεί να είναι άμεση και ολοκληρωτικά δοσμένη σε μια "κίνηση". Είναι αλήθεια πως οι "πρωτοπορείες" του πρώτου ημίσεως του 20ού αιώνα έθεσαν επί τάπητος το ζήτημα της μεταμόρφωσης της ζωής μέσα από τη τέχνη σε μια προσπάθεια αυτές οι δύο να ενοποιηθούν.

Όμως αυτές οι απόπειρες όχι σπάνια, ήταν βιαστικές, γεμάτες από προχειρότητες, εξαλλοσύνη και ερασιτεχνισμό, και παρ'όλο που συνέβαλαν με τρόπο απαρέγκλιτο στο να αλλάξει οριστικά ο τρόπος που βλέπουμε τη Τέχνη ως σύνολο και φαινόμενο, εν τούτοις δημιούργησαν εξ ίσου έναν ατέλειωτο συρμό άχαρης, δογματικής επανάληψης και γραφικότητας στη μεταπολεμική προοπτική τους έως σήμερα.

Ακριβώς επειδή οι "ολοποιήσεις" δεν μπορεί παρά να προχωρούν "μερικοποιημένες" όπως ακριβώς οι επιμερισμοί δεν ήταν ποτέ σε "κουτάκια" αλλά συγκρατούσαν συνεχώς χίλιες συνδέσεις μεταξύ τους... Θέλω να πω δηλαδή ότι ως ανθρωπότητα δεν μπορούμε να ενώσουμε Τέχνη, Φιλοσοφία και Ζωή ακόμα, αν δεν ενοποιηθεί πρώτα η ίδια η Τέχνη. Και ούτε μπορεί αυτή να ενωθεί μέσα στον εαυτό της αν δεν ενωθεί πρώτα με τη Ζωή. Μένουν ωστόσο να γίνουν κάποιες "μερικοποιημένες ολοποιήσεις"...ως τότε.

Η ποίηση π.χ. μάλλον έχει φτάσει σε ένα "όριο".

Ίσως είναι ανάγκη να ενωθεί ξανά με τις δραματουργικές αφετηρίες της, να φτάσει ξανά στο υψηλόν της αττικής τραγωδίας -που είναι μια πιο "ολοποιημένη" τέχνη σε σχέση με την ατομική "σπασμένη" φωνή- αλλά, πλέον, μέσα από ένα νέο επίπεδο εμπειρίας. Με λίγα λόγια χρειαζόμαστε μια καινούργια Αναγέννηση, γιατί απλά μπουχτίσαμε και οι δοκιμασμένες "φόρμες" έχουν "χιλιοτραβηχτεί" από τον συρμό των ποιητών και των "ποιητών".

Αν όχι Αναγέννηση τουλάχιστον ένα νέο "βαγκνερισμό", mutatis mutandis βέβαια, και συνυπολογιζομένης της μοντερνιστικής εμπειρίας.

Και ο μοντερνισμός έχει φτάσει σε ένα όριο πια, ενώ από την άλλη τα μεταμοντερνιστικά αδιέξοδα και οι συνάλληλες αυτών προχειρότητες έχουν πεθάνει ήδη αποFont size τη δεκαετία του 80. Έτσι κι αλλιώς δεν ήταν ποτέ κάτι περισσότερο από ρηχές εξωτερικές "συναθροίσεις" φόρμας προς άγραν σοφιστικού λόγου δευτέρας διαλογής στα "εσωτερικά δελτία" μερικών δοκιμιογράφων.

Πρέπει να υπάρξει μια πιο "ολοποιημένη" ποίηση όσο "μερικοποιημένη" και αν θα είναι ακόμα από το φράγμα που βάζει κάθε εποχή στον εαυτό της.

(συνεχίζεται)