Συνήθως όταν ακούμε τη λέξη "πρωτοπορεία" στο χώρο της τέχνης, ενστικτωδώς και ακαριαίως ανατρέχουμε πρώτα στις πρωτοπορείες του πρώτου ημίσεως του 20ού αιώνα (ντανταϊσμός, φουτουρισμός, σουρρεαλισμός κ.λπ.), ξεχνώντας προς στιγμήν πως αυτός ο όρος φωτίστηκε από πράξεις και έργα σε κατ'εξοχήν περασμένους αιώνες...Προς τούτο, αρκεί να θυμηθούμε για λίγο το κίνημα Sturm und Drang στην λογοτεχνία (αλλά και τη μουσική) κατά το δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα, όπως επίσης και την "σχολή του Mannheim" στη μουσική την ίδια περίπου εποχή και λίγο πιο νωρίς.
Πάντοτε, όταν ακούω έργα των συνθετών του Mannheim μένω έκπληκτος από το πόσο μπροστά ήταν αυτοί οι άνθρωποι, και με πόση αποφασιστικότητα και ανοιχτούς ορίζοντες πνεύματος μετέτρεψαν την κλασσική μουσική σε αυτό που είναι σήμερα!
Πράγματι, είναι αδύνατο, να φανταστεί κανείς την μορφή της κλασσικής μουσικής όπως ανιχνεύεται π.χ. στον Haydn , τον Mozart και τον Beethoven χωρίς να έχει προηγηθεί η "έκρηξη" του Mannheim.
Το κρίσιμο κομβικό σημείο π.χ. για την εξέλιξη της φόρμας της Συμφωνίας θεωρείται π.χ. ο Haydn, όμως οι συνθέτες του Mannheim (που σχεδόν όλοι ήταν κατά μείζονα λόγο συμφωνιστές) ήταν εκείνοι που πρώτοι διένοιξαν αποφασιστικά το είδος, εισάγοντας τέτοιες ριζικές καινοτομίες (όπως π.χ. τα ξαφνικά crescendos και decrescendos ή την περίφημη "Mannheim Rocket") και πραγματώνοντας τέτοιες εκφραστικές δυνατότητες που συνοδεύονταν συνήθως και από υψηλή έμπνευση, που δε θα ήταν ούτε άστοχο και ούτε υπερβολικό να πει κάποιος πως το Mannheim είναι ο ένας από τους δυο κύριους θεμέλιους λίθους ολόκληρης της μουσικής νεωτερικότητας, ενώ ο άλλος είναι μάλλον ο Beethoven ως πρωτεύουσα έκφραση της μετάβασης από τον κλασσικισμό στο ρομαντισμό (ο Wagner είναι ξεχωριστή περίπτωση).
Οι συνθέτες του Mannheim, είναι ακριβώς αυτό το πράγμα, η μετάβαση από το μπαρόκ στο κλασσικισμό, πατώντας τις περισσότερες φορές με το ένα πόδι στο πρώτο και με το άλλο στον δεύτερο.
Με προεξάρχουσα ιδρυτική φιγούρα τον Βοημό συνθέτη Johann Stamitz και με μια γκάμα συνθετών από τους πλέον ριζοσπάστες όπως οι Johann Christiann Cannabich (ο πολύ μεγάλος συνθέτης), Franz Beck, Anton Filtz (και οι δύο ανήκουν στην δεύτερη "γενιά" της σχολής του Mannheim), και Johann Stamitz και Ignaz Holzbauer (ανήκουν στη πρώτη "γενιά" της σχολής), μέχρι πιο "συντηρητικούς" (αν μπορεί να το πει κανείς έτσι για εκ φύσεως ανανεωτές!), όπως ο Franz Haver Richter (πρώτη γενιά) και εξαιρετικούς βιρτουόζους όπως οι Carl και Anton Stamitz (γιοί του Johann, ανήκουν στη δεύτερη γενιά συνθετών του Mannheim), η ορχήστρα του Mannheim υπήρξε κάποτε η πλέον φημισμένη στην Ευρώπη, και οι συνθέτες της έδωσαν έργα εξαιρετικής ποιότητας και σπάνιας αντίληψης όσον αφορά το πώς μπορεί να συλλάβει ένας καλλιτέχνης το "καινούργιο" που κυοφορείται μέσα σε μια εποχή.
Ως ένα μικρό φόρο τιμής στην σπουδαία αυτή μουσική Σχολή και περίοδο της κλασσικής μουσικής, επέλεξα τρία αντιπροσωπευτικά έργα της να ακούγονται διαδοχικά από το gcast δίπλα δεξιά. Πρόκειται για έργα του Franz Ignaz Beck, του Johann Christian Cannabich και του "ιδρυτή" της Σχολής του Mannheim, Johann Stamitz.
***************************************************************
Η εικόνα άνω, απεικονίζει τον Johann Stamitz. Κάτω, γκραβούρα που απεικονίζει το Mannheim κατά τα μέσα του 18ου αιώνα.
