Friday, November 18, 2011

DMITRI SHOSTAKOVICH: "Babi Yar", II.Humour: allegretto

Το εκπληκτικό δεύτερο μέρος της 13ης Συμφωνίας ("Babi Yar") του Shostakovich, σε μια, πιστεύω, από τις καλύτερες εκτελέσεις του, αν όχι η καλύτερη, με τον Valery Gergiev να διευθύνει την Χορωδία και την Ορχήστρα του Θεάτρου Mariinsky (Όπερα του Kirov). Βαρύτονος ο Mikhail Petrenko.

Η Συμφωνία αυτή για μένα, θα παραμένει εσαεί στην ιστορία της κλασσικής μουσικής ως ένα σκάνδαλο ταλέντου, μεγαλοφυίας και οξυτάτης συνδυαστικής αίσθησης της Ιστορίας ακόμα, μιας και ως γνωστόν αποτελεί ένα φόρο τιμής στους χιλιάδες Εβραίους που εσφαγιάσθησαν από τους Ναζί στο Babi Yar, κοντά στο Κίεβο, το 1941, αλλά ταυτόχρονα και ένα καυστικότατο βλέμμα στις πιο μαύρες όψεις της τότε "σοβιετικής ζωής" συνιστώντας, εκτός των άλλων, ένα ιδιοφυέστατο αποκαλυπτήριο της σοβιετικής γραφειοκρατίας.

Ιδιαίτερα σε αυτό το δεύτερο μέρος που παρατίθεται εδώ, η burlesque και παρωδιακή διάθεση του Shostakovich είναι κάτι περισσότερο από εμφανής, και οι στίχοι του Yevtushenko σε αυτό το συγκεκριμένο κλίμα, όπως είναι αναμενόμενο είναι εξόχως ταιριαστοί, και με τον τρόπο τους μην παραμένοντας καθόλου στατικοί, φαντάζουν σαν να "ανακατευθύνουν" διαρκώς τη μουσική, σε ολοένα μεγαλύτερη εξάντληση του τραγικού και συνάμα κωμικού βάθους αυτού του μέρους.

Προσωπικά, δεν είχα ποτέ ιδιαίτερη αδυναμία στην ποίηση του Yevtushenko και κάπου με απωθούσε αυτή η νοοτροπία και δηλωτική ενός δημοφιλούς σοβιετικού ποπ-σταρ της ποίησης. Σε αυτή τη βάση, βρίσκω όχι αδικαιολόγητη την αποστροφή π.χ. της Anna Akhmatova προς την ποίηση του Yevgeny Yevtushenko, εκτιμώντας αυτήν την τελευταία ως μια γραφή που δεν ξεφεύγει από το επίπεδο ενός μέσου σατιρικού επιφυλλιδογράφου σε μια σοβιετική εφημερίδα.

Πιθανώς η Akhmatova εδώ έχει δίκιο, και σε κάθε περίπτωση, αν λάβουμε υπ'όψη τα υψηλά αισθητικά και δημιουργικά standards που είχε επί της σοβιετικής ποίησης, είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος πως εδώ ομιλούμε για δύο κόσμους ασυμβίβαστους μεταξύ τους.
Από την άλλη ωστόσο ο Yevtushenko, είναι αλήθεια πως ταίριαξε θαυμάσια με τον Shostakovich και αυτό βέβαια είναι κάτι που δεν μπορεί να αγνοηθεί, με δεδομένο το πραγματικό αριστούργημα της 13ης Συμφωνίας.

Όσο δε για τον Shostakovich, τι να (ξανα)πεί κανείς. Για μένα, αναμφίβολα ο μεγαλύτερος συμφωνιστής του 20ού αιώνα, και ένας ανεκτίμητος πρωταθλητής της πιο Υψηλής Τέχνης του καιρού του .