Συζητούσα με έναν φίλο μου αυτές τις ημέρες περί της σκανδιναβικής σχολής στην κλασσική μουσική και μου έλεγε το εξής: οι Σκανδιναβοί συνθέτες είναι σταθερά μιας υψηλής ποιότητας, δεν πρόκειται να βρεις δεύτερο πράγμα ανάμεσά τους.
Πράγμα ολόσωστο βέβαια, με το οποίο συμφωνώ απόλυτα. Και θα προσέθετα ακόμα πως χωρίς την σκανδιναβική σχολή η κλασσική μουσική του τέλους του 19ου και του πρώτου ημίσεως του 2οού αιώνα θα έχανε πολύ από την αίγλη και το κύρος της, μιας και τελικώς αποδεικνύεται ότι οι Σκανδιναβοί συνθέτες ήταν εκείνοι που αφομοίωσαν με τον καλύτερο τρόπο τα διδάγματα του πρώτου ρομαντισμού της γερμανο-αυστριακής σχολής μέσα από την δική τους ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία και εθνολογική ταυτότητα.
Οι διαφοροποιήσεις από μουσική-συνθετική άποψη ανάμεσα στα σκανδιναβικά έθνη είναι αρκετές και σημαντικές παρά την κοινή υφολογική ταυτότητα που κάποτε μοιράζονται· επί παραδείγματι, οι Νορβηγοί, θα έλεγα πως είναι πιο "εσωτερικοί" , οι Δανοί, που θα μας απασχολήσουν περισσότερο εδώ πιο "ρομαντικοί", ενώ οι Σουηδοί ίσως πιο απρόβλεπτοι και "τρελλοί".
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει ασφαλώς στους Φινλανδούς συνθέτες και αυτό γιατί η Φινλανδία είθισται να εκλαμβάνεται γεωπολιτικώς ως Σκανδιναβία αλλά δεν είναι· εθνολογικά, γλωσσικά, φυλετικά πρόκειται για άλλη υπόθεση.
Σε κάθε περίπτωση θα χρειαζόταν ένα ξεχωριστό κείμενο για τους Φινλανδούς συνθέτες, οι οποίοι είναι μεν πάρα πολύ σημαντικοί αλλά ορίζουν από μόνοι τους μια σχολή, σε πολλά τουλάχιστον παρά τα κάποια κοινά στοιχεία, διάφορη της σκανδιναβικής.
Οι Δανοί συνθέτες, για να αναφερθούμε εν προκειμένω στη Δανέζικη σχολή του ύστερου ρομαντισμού, είναι συνήθως κορυφαίοι συμφωνιστές με μια μεγάλη κληρονομιά και συνέχεια στο χρόνο. Ας θυμηθούμε για παράδειγμα τον Niels Gade (1817-1890) που ορισμένως αποτελεί την "ραχοκοκκαλιά" της μοντέρνας μουσικής στην Δανία με τον έξοχο λυρισμό του και το ρομαντικό πνεύμα που διαπνέει συνήθως τα έργα του.
Ουδείς Δανός συνθέτης έκτοτε ευρίσκεται έξω από την σφαίρα επιρροής, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, του Niels Gade.
Πολλοί σπουδαίοι συνθέτες εμφανίστηκαν μετά τον Gade στην Δανία, με πιο γνωστό ίσως τον Carl Nielsen και τις μνημειώδεις συμφωνίες του. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι συνθέτες πρώτης γραμμής και αξίας που η δημιουργική προσπάθεια και επιτυχία τους ώρισε αυτό που θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει με σαφήνεια ως "δανέζικη σχολή", κυρίως της συμφωνίας: ο Ludolf Nielsen (1876-1939) -καμμία συγγενική σχέση με τον Carl· τα κοινά επίθετα εδώ είναι συνωνυμία-, ο μεγάλος συμφωνιστής Louis Glass (1864-1936) στον οποίο οφείλουμε μερικά διαμάντια της δανέζικης μουσικής, ο εξαίρετος επικός και ελεγειακός Hakon Børresen (1876-1954), ο κατοπινότερος και ποιοτικότατος Peder Gram (1881-1956) για να μην αναφερθούμε στον ιδιοφυή και καινοτόμο σε παγκόσμιο επίπεδο Langgaard, και αρκετοί άλλοι.
Το κλίμα στο οποίο κινούνται οι περισσότεροι από αυτούς τους συνθέτες είναι εκείνο του ύστερου ρομαντισμού, άλλοτε διανθισμένο από διακριτικές φολκ επιρροές, και άλλοτε μεταμορφωμένο μέσα από μια πολύ συγκροτημένη και πλήρους μουσικής κατάρτισης και έμπνευσης απόπειρα για μιαν επικο-ελεγειακή συνέχεια στο χρόνο του ρομαντισμού του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα εκείνο ενός Bruckner και ενός Brahms, αλλά και άλλων.
Από τα σύνολα έργα αυτών των προαναφερομένων Δανών συνθέτων, έχω, θα έλεγα, μια ιδιαίτερη αδυναμία σε εκείνο του Ludolf Nielsen· προσωπικά πιστεύω πως είναι κορυφαία περίπτωση συνθέτη και αρκεί ίσως το ηχητικό δείγμα από την Τρίτη Συμφωνία του (andante con moto-poco piu moto) που διάλεξα να ακούγεται από τον player δεξιά για να το επιβεβαιώσει.
Σε κάθε περίπτωση, θα έλεγα σε κάθε φίλο της κλασσικής μουσικής που δεν έχει ασχοληθεί ακόμα ή ιδιαίτερα με την δανέζικη σχολή, να το κάνει σύντομα. Θα μείνει άναυδος από την λαμπρή δημιουργική πορεία μερικών μοναδικών συμφωνιστών στον κόσμο.
Πράγμα ολόσωστο βέβαια, με το οποίο συμφωνώ απόλυτα. Και θα προσέθετα ακόμα πως χωρίς την σκανδιναβική σχολή η κλασσική μουσική του τέλους του 19ου και του πρώτου ημίσεως του 2οού αιώνα θα έχανε πολύ από την αίγλη και το κύρος της, μιας και τελικώς αποδεικνύεται ότι οι Σκανδιναβοί συνθέτες ήταν εκείνοι που αφομοίωσαν με τον καλύτερο τρόπο τα διδάγματα του πρώτου ρομαντισμού της γερμανο-αυστριακής σχολής μέσα από την δική τους ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία και εθνολογική ταυτότητα.
Οι διαφοροποιήσεις από μουσική-συνθετική άποψη ανάμεσα στα σκανδιναβικά έθνη είναι αρκετές και σημαντικές παρά την κοινή υφολογική ταυτότητα που κάποτε μοιράζονται· επί παραδείγματι, οι Νορβηγοί, θα έλεγα πως είναι πιο "εσωτερικοί" , οι Δανοί, που θα μας απασχολήσουν περισσότερο εδώ πιο "ρομαντικοί", ενώ οι Σουηδοί ίσως πιο απρόβλεπτοι και "τρελλοί".
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει ασφαλώς στους Φινλανδούς συνθέτες και αυτό γιατί η Φινλανδία είθισται να εκλαμβάνεται γεωπολιτικώς ως Σκανδιναβία αλλά δεν είναι· εθνολογικά, γλωσσικά, φυλετικά πρόκειται για άλλη υπόθεση.
Σε κάθε περίπτωση θα χρειαζόταν ένα ξεχωριστό κείμενο για τους Φινλανδούς συνθέτες, οι οποίοι είναι μεν πάρα πολύ σημαντικοί αλλά ορίζουν από μόνοι τους μια σχολή, σε πολλά τουλάχιστον παρά τα κάποια κοινά στοιχεία, διάφορη της σκανδιναβικής.
Οι Δανοί συνθέτες, για να αναφερθούμε εν προκειμένω στη Δανέζικη σχολή του ύστερου ρομαντισμού, είναι συνήθως κορυφαίοι συμφωνιστές με μια μεγάλη κληρονομιά και συνέχεια στο χρόνο. Ας θυμηθούμε για παράδειγμα τον Niels Gade (1817-1890) που ορισμένως αποτελεί την "ραχοκοκκαλιά" της μοντέρνας μουσικής στην Δανία με τον έξοχο λυρισμό του και το ρομαντικό πνεύμα που διαπνέει συνήθως τα έργα του.
Ουδείς Δανός συνθέτης έκτοτε ευρίσκεται έξω από την σφαίρα επιρροής, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, του Niels Gade.
Πολλοί σπουδαίοι συνθέτες εμφανίστηκαν μετά τον Gade στην Δανία, με πιο γνωστό ίσως τον Carl Nielsen και τις μνημειώδεις συμφωνίες του. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι συνθέτες πρώτης γραμμής και αξίας που η δημιουργική προσπάθεια και επιτυχία τους ώρισε αυτό που θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει με σαφήνεια ως "δανέζικη σχολή", κυρίως της συμφωνίας: ο Ludolf Nielsen (1876-1939) -καμμία συγγενική σχέση με τον Carl· τα κοινά επίθετα εδώ είναι συνωνυμία-, ο μεγάλος συμφωνιστής Louis Glass (1864-1936) στον οποίο οφείλουμε μερικά διαμάντια της δανέζικης μουσικής, ο εξαίρετος επικός και ελεγειακός Hakon Børresen (1876-1954), ο κατοπινότερος και ποιοτικότατος Peder Gram (1881-1956) για να μην αναφερθούμε στον ιδιοφυή και καινοτόμο σε παγκόσμιο επίπεδο Langgaard, και αρκετοί άλλοι.
Το κλίμα στο οποίο κινούνται οι περισσότεροι από αυτούς τους συνθέτες είναι εκείνο του ύστερου ρομαντισμού, άλλοτε διανθισμένο από διακριτικές φολκ επιρροές, και άλλοτε μεταμορφωμένο μέσα από μια πολύ συγκροτημένη και πλήρους μουσικής κατάρτισης και έμπνευσης απόπειρα για μιαν επικο-ελεγειακή συνέχεια στο χρόνο του ρομαντισμού του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα εκείνο ενός Bruckner και ενός Brahms, αλλά και άλλων.
Από τα σύνολα έργα αυτών των προαναφερομένων Δανών συνθέτων, έχω, θα έλεγα, μια ιδιαίτερη αδυναμία σε εκείνο του Ludolf Nielsen· προσωπικά πιστεύω πως είναι κορυφαία περίπτωση συνθέτη και αρκεί ίσως το ηχητικό δείγμα από την Τρίτη Συμφωνία του (andante con moto-poco piu moto) που διάλεξα να ακούγεται από τον player δεξιά για να το επιβεβαιώσει.
Σε κάθε περίπτωση, θα έλεγα σε κάθε φίλο της κλασσικής μουσικής που δεν έχει ασχοληθεί ακόμα ή ιδιαίτερα με την δανέζικη σχολή, να το κάνει σύντομα. Θα μείνει άναυδος από την λαμπρή δημιουργική πορεία μερικών μοναδικών συμφωνιστών στον κόσμο.
