Η όπερα "Η Αιγύπτια Ελένη", βασισμένη στα σχετικά κείμενα του Ευριπίδη και του Στησίχορου, και σε libretto του Hugo von Hoffmanstahl όπως πάντα, ίσως δεν είναι από τις πλέον δημοφιλείς του (ποιος μπορεί να μην φέρει αίφνης στην μνήμη του το απίστευτης ομορφιάς "Der Rosenkavalier";) και σίγουρα δεν είναι και από τις πιο συχνά παρουσιαζόμενες όπερές του. Έχω την εντύπωση όμως, πως παρ'όλ' αυτά είναι από τις καλύτερές του,τόσο σε βάθος αισθήματος όσο και σε ποιότητα σύνθεσης.
Σύμφωνα με την "Ελένη" του Ευριπίδη, ο Τρωικός Πόλεμος βασίστηκε σε ένα ψέμα, μιας και η Ελένη ποτέ δεν πήγε στην Τροία, όπου ευρίσκετο μόνον ένα "φάσμα" της, ένα ψευδές ομοίωμά της, ενώ η ίδια παρέμεινε στην Αίγυπτο. Εκεί κατέπλευσε ο Μενέλαος μετά την άλωση της Τροίας και αφού πληροφορήθηκε τα γεγονότα, απεφάσισε να διαφύγει μαζί της, επειδή ο βασιλιάς της Αιγύπτου Θεοκλύμενος είχε εκδηλώσει την επιθυμία να την παντρευτεί.
Το όλο έργο, όπως εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς, συνιστά κατά βάση ένα αντιπολεμικό δράμα, αλλά όχι μόνο. Βρίθει ταυτόχρονα και από σπουδαίους αρχετυπικούς συμβολισμούς και μεταφορές. Η παραλλαγή που επιχειρεί ο Ευριπίδης δεν είναι "τυχαία", ούτε απλά "καλλιτεχνική αδεία". Το όλο πανόραμα της θνητότητας μοιάζει εδώ αίφνης να αίρεται, ή τουλάχιστον να υπονομεύεται, με την διάσταση ανάμεσα σε"φάσμα"-ομοίωμα στη Τροία και ζωντανή, υπαρκτή Ελένη στην Αίγυπτο, η οποία στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ στη Τροία.
Η ούσα υπόσταση και το ψευδές είδωλο σε αυτή την περίπτωση προσφέρουν ασφαλώς πολύ τροφή για περαιτέρω σκέψη σε όποιον θέλει να εμβαθύνει κάπως περισσότερο στον κόσμο της Ελληνικής Μυθολογίας και των αττικών τραγωδών.
Βέβαια, στην όπερά του ο Strauss ως συνθέτης, ασχολήθηκε αποκλειστικά με το φαινομενολογικό μέρος της τραγωδίας και με το μνημειώδες ταλέντο του μας προσέφερε σίγουρα ένα έξοχο έργο.
Σύμφωνα με την "Ελένη" του Ευριπίδη, ο Τρωικός Πόλεμος βασίστηκε σε ένα ψέμα, μιας και η Ελένη ποτέ δεν πήγε στην Τροία, όπου ευρίσκετο μόνον ένα "φάσμα" της, ένα ψευδές ομοίωμά της, ενώ η ίδια παρέμεινε στην Αίγυπτο. Εκεί κατέπλευσε ο Μενέλαος μετά την άλωση της Τροίας και αφού πληροφορήθηκε τα γεγονότα, απεφάσισε να διαφύγει μαζί της, επειδή ο βασιλιάς της Αιγύπτου Θεοκλύμενος είχε εκδηλώσει την επιθυμία να την παντρευτεί.
Το όλο έργο, όπως εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς, συνιστά κατά βάση ένα αντιπολεμικό δράμα, αλλά όχι μόνο. Βρίθει ταυτόχρονα και από σπουδαίους αρχετυπικούς συμβολισμούς και μεταφορές. Η παραλλαγή που επιχειρεί ο Ευριπίδης δεν είναι "τυχαία", ούτε απλά "καλλιτεχνική αδεία". Το όλο πανόραμα της θνητότητας μοιάζει εδώ αίφνης να αίρεται, ή τουλάχιστον να υπονομεύεται, με την διάσταση ανάμεσα σε"φάσμα"-ομοίωμα στη Τροία και ζωντανή, υπαρκτή Ελένη στην Αίγυπτο, η οποία στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ στη Τροία.
Η ούσα υπόσταση και το ψευδές είδωλο σε αυτή την περίπτωση προσφέρουν ασφαλώς πολύ τροφή για περαιτέρω σκέψη σε όποιον θέλει να εμβαθύνει κάπως περισσότερο στον κόσμο της Ελληνικής Μυθολογίας και των αττικών τραγωδών.
Βέβαια, στην όπερά του ο Strauss ως συνθέτης, ασχολήθηκε αποκλειστικά με το φαινομενολογικό μέρος της τραγωδίας και με το μνημειώδες ταλέντο του μας προσέφερε σίγουρα ένα έξοχο έργο.
Η "Αιγύπτια Ελένη" πρωτοπαρουσιάστηκε το 1928 στην Dresden Semperoper με την Elisabeth Rethberg στο ρόλο της Ελένης.
Μπορείτε να ακούσετε από το player δεξιά ένα μέρος από την πρώτη πράξη της όπερας, με τον Antal Dorati να διευθύνει την Kenneth Jewell Chorale και την Detroit Symphony Orchestra σε ηχογράφηση του 1979.
Στο ρόλο της Ελένης η Gwyneth Jones.
