Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Αν και ο Ελύτης δεν είναι της πλήρους αρεσκείας μου, ει μη μόνον μιας σχετικής τέτοιας, εν τούτοις είπε κάποτε κάτι με το οποίο θα συμφωνούσα απόλυτα. Συνοψίζοντας και αποστάζοντας την ουσία των λόγων του, όταν του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ (η γνωστή αυτή φάρσα που στοιχειώνει το συνειδητό και ασυνείδητο των απανταχού ψοφοδεών και δουλοπρεπών αναγνωστών και  όσων κυμαίνονται κυρίως παρά την ποίηση, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως οι κατά καιρούς βραβευθέντες στερούνται μιας υπαρκτής, μικρότερης ή μεγαλύτερης, αξίας), θα μπορούσαμε να πούμε πως πραγματική πρόκληση για την ποίηση δεν είναι να εκφράζει το "σκοτάδι", την "άρνηση", την "θλίψη", το "Κακό" κλπ. αλλά το Φως. Ή άλλως, μια θετική προοπτική για τον άνθρωπο. 

Το να εκφράζεις την "μαύρη" όψη των πραγμάτων χωρίς μια θετική αντιπροσφορά, είναι πάντοτε ο εύκολος δρόμος στην ποίηση, και αυτό ο Ελύτης, αν μη τι άλλο, φαίνεται πως το είχε αντιληφθεί καλώς.

Ιδιαίτερα σήμερα, που η ανθρωπότητα βιώνει μυστήριες και απειλητικές ημέρες, η ποίηση περισσότερο παρά ποτέ πρέπει να αντισταθμίζει το έλλειμμα φωτός στην παγκόσμια κατάσταση και προοπτική και να αντεπιτίθεται με γραφή φωτός.

Δεν έχει νόημα οι ποιητές να ανακυκλώνουν για εκατομμυριοστή φορά τις πίκρες τους, την μαυρίλα τους, τα αχ και τα βαχ τους από την προσωπική κυρίως ζωή τους.  Νόημα έχει μόνον ό,τι δημιουργεί έναν καινούργιο κόσμο.  

Όσα αχ και βαχ και αν συνάξεις σε στίχους, επιφώνημα δυστυχώς δεν παράγεται. Και όση μαυρίλα και αν αποθηκεύσεις, σκοτεινή όψη των πραγμάτων δεν διεκφαίνεται, ει μη μόνον μια μιζέρια.

Και έτι περισσότερο αδιέξοδον είναι να καταφεύγουν συνεχώς πολλοί εκ των ενδιαφερομένων σε μια καταταλαίπωρη "μικρή φόρμα", επειδή πολύ απλά βαριούνται να γράψουν  ή δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις και τις δυσκολίες (που είναι όντως πολλές) της μεγάλης φόρμας, η οποία άλλωστε, και για να πούμε την αλήθεια, είναι συνώνυμη της ποιητικής γραφής. 

Πράγματι, και πέραν πάσης αμφιβολίας, η  ποίηση, ιστορικά, αισθητικά και ρεαλιστικά, είναι συνώνυμη της μεγάλης ή τουλάχιστον μιας μεγαλύτερης συγκριτικά φόρμας.

Να δημιουργεί έναν καινούργιο κόσμο, είπαμε.  Αυτό η ποίηση μπορεί να το κάνει. Μπορεί δηλαδή να προσφέρει μιαν, αν μη τι άλλο, ποιητική "μακέτα" κόσμου, να διευρύνει συνειδήσεις, να επιφέρει φως και φως και φως στις ζωές των ανθρώπων, όσο περιορισμένη και αν είναι η εμβέλειά της και όσο και αν η αναγνωστική απήχησή της είναι ολίγη ή ελαχίστη.

Άλλωστε η ποίηση πάντοτε ήταν μια αριστοκρατική τέχνη, απευθυνόταν στους ολίγους, τους αρίστους (έστω και αν την γράφουν σήμερα οι χείριστοι) και για να αντιληφθεί αυτή την αριστοκρατικότητα της ποίησης κάποιος θα πρέπει να είναι αρκούντως δημοκράτης στην σκέψη του. Ειδάλλως, δεν θα έχουμε τίποτε περισσότερο από το παλιοκαιρισμένο ή παλαιομοδίτικο πρότυπο του "μη μου άπτου εστέτ" που στην σημερινή εποχή κυμαίνεται από το ατελέσφορο έως και το γελοίο.

Σίγουρα τα πράγματα δεν είναι εδώ "είτε-είτε". Ασφαλώς η ποίηση είναι και σκοτάδι και φως μαζί. Ασφαλέστερα δε, θα πρέπει να καταδεικνύεται στο ποιητικό σώμα γραφής πάντοτε η σκοτεινή διαδρομή απ' όπου εξάγεται το φως. Και έχει σημασία για ποιο φως ομιλούμε. Ένα φως ουσίας, όχι ένα εύκολο "φως". 
Υπάρχει φως και "φως". 
Για να το πω αλλιώς, δεν θα ήτανε το δεδομένo και ετοιμοπαράδοτο αιγαιοπελαγίτικο φως του Ελύτη που θα νοσταλγούσα ποτέ στην παγκόσμια ποιητική θέα, αλλά το εσώτερο, ψυχικό και μαζί κοσμολογικό φως του Dante Alighieri.

Σε κάθε περίπτωση  η "σκοτεινή" πλευρά των πραγμάτων θα πρέπει να εμμένει στην ποίηση, μιας και η γραφή όπως και η ζωή, δεν είναι, παρά ενότητα αντιθέτων.

Αλλά ζητούμενο κάθε φορά είναι το ΠΟΙΟ "αντίθετο" ακριβώς υπερισχύει· η μαυρίλα ή το φως, το Κακό ή το Καλό, ο θάνατος ή η Ζωή. 

Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι κάτι όπως αυτο:

Licht, mehr Licht ! (φως, περισσότερο φως!), όπως λέγεται ότι ανεφώνησε ο Goethe, κατά την στιγμή του θανάτου του. Όμως ο Goethe ήταν πραγματικός ποιητής και δεν μπορούσε παρά να είναι με την πλευρά του Φωτός.

Και όταν αντιληφθούν κάποτε οι ενδιαφερόμενοι πως η ποίηση δεν υπάρχει για να "εκφραζόμαστε" αλλά για να εκφράζουμε, τότε ένα σημαντικό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση θα έχει γίνει.