23. Στο σκάκι η έννοια του Zwischenzug είναι καθοριστικής σημασίας, κυρίως όσον αφορά μια επιτυχημένη επίθεση. Είναι η ενδιάμεση κίνηση ανάμεσα σε δυο κινήσεις ή σειρές κινήσεων που αποφασίζει συνήθως την έκβαση της παρτίδας προς όφελος αυτού που την κάνει.
24. Ένα παράδειγμα "ενδιάμεσης κίνησης" είναι όταν κατά την στιγμή της επίθεσης στο αντίπαλο ροκέ, κλείνεις πρώτα την κεντρική έξοδο του αντιπάλου βασιλιά από την στήλη ε με τον πύργο σου στο ε1.
Φυσικά μπορούν να υπάρξουν άφθονα ή αρκετά παραδείγματα της ενδιάμεσης κίνησης που όλα ωστόσο και σε τελική ανάλυση μας δείχνουν μια βασική αλήθεια όχι μόνο του σκακιού, αλλά επίσης της Ιστορίας και της Ζωής:
Πάντα τα ουσιαστικά στον κόσμο τελούνται στα "μεσοδιαστήματα", ανάμεσα στις εκφάνσεις του πραγματικού και όχι σε αυτές τις τελευταίες .
Η ζωή είναι μεσοδιάστημα και η ουσία της ζωής είναι πάντα μια "ενδιάμεση κίνηση".
25. Οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν την "Zwischenzug" στην ζωή τους. Περιδιαβαίνουν την ορατότητα και την εμπειρία της πάντα ανάμεσα σε φανερές, "ορατές" κινήσεις.
Κάποια στιγμή όμως καθώς εξακριβώνουν και αναλύουν με χονδρικό τρόπο συνήθως τις σειρές των αιτιοτήτων σε γεγονότα της ζωής τους δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί το αποτέλεσμα δεν ήταν το προβλεπόμενο ή αναμενόμενο.
Κάποια στιγμή όμως καθώς εξακριβώνουν και αναλύουν με χονδρικό τρόπο συνήθως τις σειρές των αιτιοτήτων σε γεγονότα της ζωής τους δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί το αποτέλεσμα δεν ήταν το προβλεπόμενο ή αναμενόμενο.
Λείπει κάποια Zwischenzug από εκεί, τις πιο πολλές φορές τόσο λεπταίσθητη στην σύλληψη και εφαρμογή της ώστε κανόνα αγνοείται στα "σχέδια". Και όμως είναι αυτή που πάντα αποφασίζει.
26. Κατ' αναλογία η Ιστορία είναι μια ακολουθία Zwischenzüge που κάποια στιγμή οδηγούνε αναπόφευκτα σε "φανερά", "κοσμογονικά", "ιστορικά" γεγονότα.
27. Στην πραγματικότητα ό,τι "μετράει" και έχει νόημα στο σκάκι, δεν είναι παρά οι σίγουρες, θετικές, αποτελεσματικές κινήσεις. Όλο και όλο που χρειάζεται ένας παίκτης είναι μια καθαρή κρυστάλλινη θέα της ακολουθίας των αιτιοτήτων μέσα στο μυαλό του.
Δεν είναι όμως τόσο εύκολο. Ό,τι φαντάζει τόσο "λογικό" ή τόσο φυσικό όπως η σειρά αιτία-αποτέλεσμα-νέα αιτία είναι κάτι που η λογική από μόνη της και χωρίς μια ισχυρή οραματική δύναμη του μυαλού δεν μπορεί να την συλλάβει με ακρίβεια.
28. Η Φαντασία είναι ίσως η κορύφωση της Λογικής, και αυτό δεν εννοούν όσοι αντιπαραθέτουν την μια στην άλλη.
29. Δεν υπάρχει από "εδώ" η Λογική και από "εκεί" η Φαντασία. Δεν υπάρχει καν κάποιος "συνδυασμός" ή "προσθετική μείξη" μεταξύ τους ει μη μόνο ένα είδος "συνλειτουργικότητας" που δεν ξεχωρίζει την μια από την άλλη κατά την στιγμή της τέλεσης της νοητικής δραστηριότητας.
Πολύ απλά, η Φαντασία είναι το ανώτερο στάδιο ή η κορύφωση της Λογικής. Όμως παρά το αξεχώριστό τους πρόκειται για διαφορετικές "ουσίες".
30. Μια "επόμενη", "ανώτερη" (όχι αξιολογικά αλλά με την έννοια της διαδοχής) κατάσταση σύλληψης του πραγματικού δεν είναι κατ' ανάγκην "ομοούσια" με αυτήν από την οποία προήλθε.
31. Λέμε συνήθως: το αίτιο α θα οδηγήσει στο αποτέλεσμα β· αυτό το αποτέλεσμα β με την σειρά του δεν μπορεί παρά να αποτελέσει το αίτιο α΄ για το αποτέλεσμα β΄ κλπ. κλπ.
Προσέξτε κάτι· η πρόβλεψη και ερμηνευτική του μέλλοντος των αιτιατών ακολουθιών εδώ δεν είναι παρά οραματική σύλληψη, πρόβλεψη με βάση μια "λογική" αναμονή. Αυτή η διαδικασία από μόνη της δεν είναι μόνο φαντασιακή αλλά και φανταστική, όχι άμεσα "πραγματική". Δεν υπάρχει μόνο στο μυαλό μας, δεν την "φανταζόμαστε" απλά, αλλά κυρίως δεν υπάρχει καν και με κανένα τρόπο κατ' εκείνη την στιγμή. Μονάχα το νοούν υποκείμενο βεβαιώνει περί της στιγμιαίας "παρουσίας" της στο μυαλό του .
Και όμως είναι το μοναδικό σοβαρό ίχνος του πραγματικού πάνω στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε.
32. Η Λογική είναι αναμονή, η Φαντασία είναι η σάλα αναμονής.
33. Η Λογική είναι συγκλίνουσα, η Φαντασία είναι "αποκλίνουσα". Η πρώτη κινείται πάντα ανάμεσα σε "μέρη", η δεύτερη είναι σύλληψη ενός "Όλου".
Φεύγει, αποχωρεί από τα Μέρη για να δει το Όλο τους.
34. Η Λογική είναι toccata -άγγιγμα, η Φαντασία fuga - φυγή.
35. Η Φαντασία είναι "έκκεντρο"· εξ αυτής σε τελική ανάλυση και η "εκκεντρικότητα" ενός πραγματικού καλλιτέχνη ή ενός σκακιστή· ό,τι τέλος πάντων η συμβατική και flat νοημοσύνη εκλαμβάνει ως "εκκεντρικότητα".
36. Οι άνθρωποι χωρίς Φαντασία είναι επίσης και οι ελάχιστοι στην Λογική.
37. Είναι όπως μια fuga του Bach ή του Buxtehude. Οι νότες δραπετεύουν, φεύγουν, και σε αυτή την φυγή τους περιδινίζονται και διακλαδίζονται μεταξύ τους καθώς απλώνονται σε όλη την επιφάνεια του μυστηριώδους Τείχους του Είναι, ωσάν σκακιστικές βαριάντες, ως εάν ακόμα παράξενα μιας άλλης διάστασης αναρριχητικά φυτά.
Φωτεινά και ολοδιάφανα, δίδοντας σχεδόν μια "κρυστάλλινη" ή υαλώδη φωσφορίζουσα των απογευματινών χρωμάτων εντύπωση και γέμοντα μιας άγνωστης ακόμα ουσίας ζωής.
38. Το έτος 1972 και κατά την διαδραμάτιση του ματς για τον παγκόσμιο τίτλο στο Ρεϋκγιάβικ ανάμεσα στον Αμερικανό Bobby Fischer και τον Ρώσο Boris Spassky, συνέβησαν τα απίστευτα "εκκεντρικά" στιγμιότυπα από την πλευρά του Αμερικανού σκακιστή, γνωστού ήδη όχι μόνο για την ιδιοφυία του παιγνιδιού του αλλά και για τις ιδιοτροπίες του.
Ο Fischer απείλησε ότι θα αποχωρήσει από την διεκδίκηση του παγκοσμίου τίτλου αν δεν ικανοποιούντο τα αιτήματά του όσον αφορά την διεξαγωγή του ματς, αιτήματα που κατά κύριον λόγον είχαν να κάνουν με οικονομικές διεκδικήσεις, αλλά και με άλλα ζητήματα.
Χρειάστηκε η μεσολάβηση ενός Βρεττανού τραπεζίτη και ένα αγωνιώδες τηλεφώνημα από τον ...Henry Kissinger για να πεισθεί να προσέλθει στο ματς και αφού ήδη δεν είχε παρευρεθεί στις πρώτες δυο παρτίδες με αποτέλεσμα ο Spassky να έχει ένα "έτοιμο" προβάδισμα 2-0 κατά την πρώιμη αρχή του ματς .
39. Το γεγονός ότι ο Fischer μπόρεσε να αναστρέψει την όλη έκβαση του ματς υπέρ του με μια σειρά θεαματικών, επικών παρτίδων που κατέληξαν στην τελική νίκη του επί του Spassky με σκορ 12½–8½ και να αποκτήσει τον παγκόσμιο τίτλο, δεν δείχνει παρά μια αναμφισβήτητη αλήθεια:
Πρακτικός, αποτελεσματικός είναι εκείνος που "σπάει" τους κανόνες.
40. Στο Ρεϋκγιάβικ του 1972 δεν συγκρούστηκαν δύο πολιτικά συστήματα και οι κόσμοι τους, όπως πολλοί νόμιζαν τότε. Ο Fischer ως ευφυής άνθρωπος βέβαια δεν μπορούσε παρά να αντιπαθεί σφόδρα την ανελευθερία και τον σταλινικό ολοκληρωτισμό του σοβιετικού συστήματος, όπως επίσης αντιπαθούσε και τις τακτικές των σοβιετικών παικτών που συνήπταν "στημένες ισοπαλίες" μεταξύ τους στα τουρνουά για να αποκτούν συνολικά ως ομάδα ένα πλεονέκτημα.
Από την άλλη όμως κάθε άλλο παρά είχε και σε μεγάλη εκτίμηση το "αμερικάνικο όνειρο" και τις συντεταγμένες του:
"Americans want to plunk in front of a TV and don't want to open a book ..." είχε δηλώσει κάποτε (ο κατοπινός μετά από πολλά χρόνια Fischer είναι μια άλλη ιστορία και δεν έχει νόημα να μας απασχολήσει εδώ) .
41. Στο Ρεϋκγιάβικ του 1972 συνεπώς δεν συγκρούστηκαν οι ΗΠΑ με την ΕΣΣΔ, αλλά η ατομικότητα με την ομάδα, μια σύγκρουση που κατέληξε σε θρίαμβο της πρώτης.
42. Η ιδιοφυία είναι πάντα ατομικιστική και τυχοδιωκτική όσο δεν πάει άλλο.
Οι πολύ αδύναμοι άνθρωποι αναζητούν προστασία στην θαλπωρή κάποιας ιδεολογίας ή "ομάδας" ανθρώπων.
43. Σε αυτόν τον κόσμο αν δεν ξέρεις να πορεύεσαι μόνος σου και να στηρίζεσαι μόνον στον εαυτό σου, θα καταλήξεις ένα res vocale μιας ρωμαϊκής εποχής. Θα είσαι η φωνή κάθε άλλου πράγματος παρά της ιδικής σου ουσίας .
Η Ομιλία όμως είναι έννοια ταυτόσημη της έννοιας "Εγώ".
Ο Λόγος γενικώτερα είναι εξατομίκευση, όχι "συλλογικοποίηση".
44. Το αυτό συμβαίνει και στην τέχνη. Μονάχα οι ατομικότητες είχαν, έχουν και θα έχουν νόημα να υπάρχουν και θα διαρκέσουν. Οι ανήκοντες σε "ομάδες", "ρεύματα", "κλίκες", "δημοσιοσχεσίτικες φωλιές" κλπ. είναι καταδικασμένοι στην μετριότητα και την εξάλειψή τους από το βαρύ, αδυσώπητο βηματισμό του Χρόνου.
45. Γιατί ο Χρόνος "εκτιμά" μονάχα τις Μονάδες, όχι τα πλήθη.
Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος ύπαρξής του Χρόνου: η Μονάδα· ειδάλλως τα πάντα θα είχανε παραμείνει στο αρχέγονο, αδιαφοροποίητο και κατά μία έννοια "ομαδικό" χάος.
46. Η Μεγάλη Toccata και Fuga του Χρόνου είναι για πραγματικές ποιητικές και τυχοδιωκτικές φύσεις, όχι για φοβισμένους "ακολούθους".
(συνεχίζεται)
