Το κοντραμπάσο δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα συνηθισμένο ως επιλογή σολιστικού οργάνου σε ένα ορχηστρικό κονσέρτο. Τα πρώτα κονσέρτα του είδους άρχισαν να εμφανίζονται κατά την μέση και ύστερη "κλασσική" περίοδο, όπως για παράδειγμα το σχετικό κονσέρτο του Johannes Matthias Sperger (στο οποίο θα αναφερθούμε κατωτέρω) αλλά και άλλα.
Το "Κονσέρτο για Κοντραμπάσο και Ορχήστρα" του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα, έργο του 1942 (οπότε και εγράφη το άλλο αριστούργημά του, "Η Επιστροφή του Οδυσσέα"), είναι ένα από τα τελειότερα του είδους, αν μου επιτρέπεται η προσωπική γνώμη.
Θυμάμαι ακόμα την έκπληξή μου όταν το πρωτοάκουσα μια φορά κι έναν καιρό: έργο απίστευτα δυναμικό και πρωτοποριακό για τα μέτρα (και) της εποχής του, στο γνωστό στυλ του συνθέτη που συνδυάζει δωδεκαφθογγισμό και επιλεγμένη τονικότητα αλλά και την ικανότητά του να κάνει τα πιο "κραυγαλέα" διαφωνικά διαστήματα να φαντάζουν ως ό,τι πιο "ισορροπημένο"! Έργο ακόμα τόσον "σκοτεινό" όσον και η εποχή που εγράφη.
Οι φόρμες γρήγορες, σχεδόν αγχωτικές με ξαφνικά νευρώδη ξεσπάσματα σε κάποιες στιγμές ενώ σε άλλες κάνει την εμφάνισή του ένας πλάγιος και θλιμμένος "λυρισμός" που "διαμορφώνεται" ή "ανασυντίθεται" από την δωδεκαφθογγική τεχνική σε αίσθημα εν πολλοίς "απροσδιόριστο", σχεδόν μεταφυσικό μιας εποχής που μαινόταν στον πόλεμο και το χάος.
Ο Σκαλκώτας ήταν ιδιοφυία, το δίχως άλλο. Ακούστε το Κονσέρτο για Κοντραμπάσο και Ορχήστρα, και όσοι δεν έτυχε ποτέ να ασχοληθείτε με το έργο του, πιθανώς να το αντιληφθείτε.
Δεν κατέστη δυνατόν να μεταφέρω εδώ κάποιο σχετικό βίντεο του κονσέρτου, γιατί δεν το βρήκα πουθενά στο youtube. Αναγκάζομαι λοιπόν να το ανεβάσω από το δικό μου hard drive, και έτσι μπορείτε να το ακούσετε από το player του ιστολογίου (μπορείτε φυσικά να πατήσετε το stop του player, σε περίπτωση που θελήσετε να ακούσετε τα δύο βίντεο που ακολουθούν).
Ο Νίκος Χριστοδούλου διευθύνει την Συμφωνική Ορχήστρα της Ισλανδίας με σολίστ την Þóra Einarsdóttir.
Ο Νίκος Χριστοδούλου διευθύνει την Συμφωνική Ορχήστρα της Ισλανδίας με σολίστ την Þóra Einarsdóttir.
Αξίζει, ωστόσο, μιας και αναφερθήκαμε στο σχετικό έργο του Σκαλκώτα, να αναφερθούμε και σε δύο ιστορικά πλέον έργα του είδους.
Το πρώτο είναι το "Κονσέρτο για Κοντραμπάσο και Ορχήστρα" του Αυστριακού συνθέτη της "κλασσικής" περιόδου Johannes Sperger (1750-1812),
και το δεύτερο, το σχετικό κονσέρτο του πολύ σημαντικού Τσέχου συνθέτη της ιδίας περιόδου Václav Pichl (1741-1805).
Έργα έξοχα και τα δύο, με όλον τον δυναμισμό και την ορμή μιας νέας περιόδου που ανοιγόταν τότε στην δυτική μουσική, μέσα σε μεγάλες και ιστορικές ανακατατάξεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
