Μια αφελής εικασία που εκφέρεται πάντοτε από αρκετούς όταν συζητείται η πιθανή τύχη της μετεπαναστατικής Ρωσσίας στα χέρια του Τρότσκι και όχι του Στάλιν, μετά τον θάνατο του Λένιν, και στο βαθμό που ο πρώτος κατόρθωνε να κυριαρχήσει στην εξουσία έναντι του δευτέρου, είναι η εξής: η εξουσία είναι αυτή που είναι, διαφθείρει και αλλοτριώνει, συνεπώς και ο Τρότσκι μπορεί να μην ήταν πολύ διαφορετικός από τον Στάλιν αν είχε κατορθώσει να επιβληθεί στην Κ.Ε. του Μπολσεβίκικου κόμματος.
Τίποτε πιο μακριά από την αλήθεια, και όπως πάντα τα υπεραπλουστευμένα "εξισωτικά" σχήματα που κάποτε ενέχουν και κάποιες παράξενες αξιώσεις εφηρμοσμένης εκ των υστέρων δικαιοσύνης στο πεδίο του υποθετικού, αποτυγχάνουν να σχηματοποιήσουν καν εκείνο για το οποίο εκφέρονται σε ομιλία.
Το θέμα δεν είναι "ο Τρότσκι έναντι του Στάλιν", δεν μπορεί να τεθεί σε μια τόσο προσωποπαγή βάση ένα τεράστιο άλμα προς την ελευθερία και την οριστική χειραφέτηση του ανθρώπου από κάθε κοινωνική και οικονομική καταπίεση που επισυνέβη τότε στην ανθρωπότητα και την παγκόσμια Ιστορία.
Το θέμα είναι, θα λέγαμε, η επιθυμία για ολοκλήρωση της επανάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο έναντι της συντήρησής της στα εθνικά σύνορα μιας καθυστερημένης χώρας όπως η Ρωσσία του πρώτου ημίσεως του 20ού αιώνα.
Βάσει αυτής της διάκρισης μπορούμε να εξετάσουμε οποιοδήποτε άλλο ερώτημα, ακόμα και το πλέον προσωποπαγές όπως εκείνο που αντιπαραβάλλει "εναλλακτικά" τον Τρότσκι στον Στάλιν, ο οποίος Στάλιν, είναι περισσότερο από αλήθεια πως υπήρξε ο δήμιος του Οκτώβρη πολύ πριν καταστεί και ο δήμιος για πλήθος σοβιετικών πολιτών, μαζί και του εξόριστου Τρότσκι.
Η στάση των αναρχικών είναι φυσικά εδώ πάγια. Ο Τρότσκι ανήκει στους "εξουσιαστές", "θυμηθείτε τον ρόλο του στην Κρονστάνδη", "ήταν μιλιταριστής" κ.λπ. κ.λπ.
Όσο και αν η συναισθηματική φόρτιση των αναρχικών κατά κανόνα αποβαίνει εις βάρος της ενδελεχούς και νηφαλιότερης διερεύνησης της αντικειμενικότητας, και πάνω απ' όλα, της ουσιαστικής διασφάλισης του ρόλου του υποκειμένου στην Ιστορία (όσο λάθος είναι να αναγάγουμε την τύχη της μετεπαναστατικής Ρωσσίας σε προσωπική βεντέττα ανάμεσα σε δυο προσωπικότητες, άλλο τόσο λάθος είναι να εξαφανίσουμε αυτές τις τελευταίες πίσω από ένα γενικό "αντιεξουσιαστικό" σχήμα που αντιμετωπίζει οποιαδήποτε ανάληψη ευθύνης στη συγκρότηση ενός επαναστατικού κράτους, και μάλιστα σε τόσο κρίσιμους καιρούς, σαν, το λιγότερο, δουλειά του διαβόλου), εν τούτοις έχω την εντύπωση πως δεν μπορεί κανείς να απαιτήσει από την αναρχική θεώρηση να δει το πράγμα διαφορετικά.
Με άλλα λόγια, ουκ αν λάβης παρά του ήδη έχοντος (την συγκεκριμένη θεώρηση η οποία αν άλλαζε εδώ θα έπρεπε πιθανώς να σταματήσει η σύνολη ιδεολογία να υφίσταται...).
Ωστόσο, την πιο πάνω ρηχή υποθετική ταύτιση του Τρότσκι με τον Στάλιν σε επίπεδο εξουσίας δεν την κάνουν τόσο οι αναρχικοί (τουλάχιστον με αυτόν τον τρόπο), όσο μάλλον οι πιο μικροαστοί από τους αργόσχολους σχολιαστές της καθημερινότητας και της Ιστορίας.
Όμως εδώ τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά από το "ΠΑΣΟΚ και ΝΔ είναι το ίδιο πράγμα".
Γιατί ακριβώς ομιλούμε για κατακλυσμιαίες δύναμεις της Ιστορίας που αφυπνίστηκαν από τον Οκτώβρη, και ακόμα ποτέ δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η ανθρωπότητα έκανε τότε μόλις τα πρώτα βήματά της σε μια "terra incognita" σε συνθήκες εξαιρετικά ασταθείς και εγκυμονούσες ασύλληπτους κινδύνους ανά πάσα στιγμή...
Η όλη μετωπική διάκριση και διαφοροποίηση ανάμεσα στις δύο εκδοχές της Ιστορίας δεν βρίσκεται στους χαρακτήρες των δύο πρωταγωνιστών της μετα-λενινικής εποχής στην Σοβιετική Ένωση αλλά στις αντιλήψεις και τις ιστορικές ωθήσεις που εξέφραζαν.
Ο Τρότσκι στην ουσία εξέφραζε την κλασσική μπολσεβικική γραμμή και αντίληψη για εδραίωση της επανάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο, προειδοποιώντας με άφθαστο αναλυτικό και ρητορικό τρόπο πως η απομόνωση και ο εγκλεισμός της επανάστασης εντός των συνόρων του πρώτου επαναστατικού κράτους στην Ιστορία, αναπόφευκτα θα εξέθρεφε και θα παγίωνε την γραφειοκρατία σε καταλυτική δύναμη πρωτεύουσας εξουσίας και παραμόρφωσης του εργατικού κράτους.
Η ανάλυση του Τρότσκι, κυρίως έτσι όπως εκφαίνεται από τις αριστουργηματικές σελίδες της "Προδομένης Επανάστασής" του, δεν έχει χάσει τίποτε από την αίγλη της έως σήμερα.
Δεν έχει καμμιά σημασία το τι θα συνέβαινε, αν ο Λένιν πάθαινε λίγο αργότερα τα μοιραία εγκεφαλικά επεισόδια και παραλύσεις του, ή αν είχε φροντίσει να αποκλείσει εγκαίρως τον Στάλιν από την διαθήκη του, ή αν ο Τρότσκι φρόντιζε να οργανώσει πραξικόπημα και να καταλάβει την εξουσία προτού η σταλινική συντηρητική φράξια δικτυωθεί στον κομματικό μηχανισμό.
Η Ιστορία δεν λειτουργεί έτσι κι αλλιώς με πιθανότητες και ενδεχόμενα αλλά κάποτε με στυγνές αναγκαιότητες. Στο βαθμό που η επανάσταση απομονωνόταν, είναι περισσότερο από σίγουρο πως η γραφειοκρατία θα εμφανιζόταν ξανά με το "εθνικό" της πρόσωπο, ακόμα και αν οι περιστάσεις ήταν περισσότερο ευνοϊκές , ή είχαμε "κατ'ευχήν" ενδεχόμενα για την μπολσεβικική-λενινική τάση και αντίληψη που εξέφραζε ο Τρότσκι και η Διεθνής Αριστερή Αντιπολίτευση τότε.
Η όλη αντιπαράθεση όπως επίσης και η τραγωδία της Ιστορίας στις συγκεκριμένες εποχές δεν έχουν να κάνουν μόνο με την λυπηρή θέαση της κατάντιας του πρώτου πραγματικού ριζοσπαστικού κράτους στην Ιστορία σε γραφειοκρατική μηχανή αναπαραγωγής μια τυπικής ασιατικού στυλ κάστας στην εξουσία με σκοπό την εθνικά περιχαρακωμένη κυριαρχία και διαιώνισή της σε ένα είδος "επαρχιακής ελίτ του κόσμου".
Έχουν πρωτίστως να κάνουν με τις συνέπειες όλης αυτής της εξέλιξης έτσι όπως κλιμακώθηκε και κορυφώθηκε έως τις ημέρες μας ακόμη.
Αν η "έφοδος στον ουρανό" δεν πραγματώθηκε τότε, και αν έμεινε ένα ανεκπλήρωτο ζήτημα καθ'όλην την διάρκεια του 20ού αιώνα, τότε ίσως είναι η στιγμή να κατανοήσουμε βαθύτερα ΤΙ σημαίνει "έφοδος στον ουρανό" και γιατί οποιαδήποτε "εκκρεμότητα" στη γη μπορεί να την ματαιώσει...
Στο κάτω κάτω η ιστορία κινείται συνεχώς με εκκρεμότητες, η ίδια δεν είναι τίποτε άλλο από μια τεράστια εκκρεμότητα πάνω στους ώμους της ανθρωπότητας που αν και έχουν αρχίσει να γέρνουν από το συσσωρευμένο βάρος της Ιστορίας, εν τούτοις, ανά πάσα στιγμή και προς μεγάλη έκπληξη των εφησυχασμένων μπορούν να τιναχθούν με νεανικό σφρίγος προς τα πάνω και να επαναφέρουν επί τάπητος και εν πραγματικότητι όλα τα άλυτα εκ των μεγίστων αιτημάτων εκείνου του παρελθόντος που εφορμά στο παρόν ως μια ακατανίκητη έλξη του μέλλοντος...
