Το 2008 ο εκατοντάχρονος τότε Elliott Carter (γεννηθείς το 1908) μελοποίησε μερικά ποιήματα του πολύ σημαντικού ποιητή του 20ού αιώνα Louis Zukofsky (1904 - 1978). Η πρώτη και επιτυχημένη πρεμιέρα του συνόλου έργου για σοπράνο και κλαρινετίστα δόθηκε τον Αύγουστο του 2009 στο Tanglewood Music Center του Ozawa Hall στο Λένοξ της Μασσαχουσέτης (με την Lucy Shelton, σοπράνο και τον Stanley Drucker, κλαρινέτο).Λίγο νωρίτερα ο μεγάλος αμερικανός συνθέτης είχε δηλώσει:
"As an admirer of Louis Zukofsky’s poetry, I have often thought of setting it to music. This was encouraged by recently finding out that Ezra Pound was very impressed by it. So I chose nine short poems and set them for voice and clarinet, the last of which refers to his son Paul, the eminent violinist."
Πράγματι, κατά το έτος 1927 ο Ezra Pound είχε εντυπωσιασθεί από την ποιητική γραφή του εικοσιτριάχρονου τότε Zukofsky, όταν διάβασε το ποίημα του τελευταίου "Poem beginning "The" ".
Και παρά τις πλήρως αντιδιαμετρικές πολιτικές απόψεις που (θα) είχε απ' αυτόν, τον "διαφήμισε" και τον προώθησε όσο μπορούσε στους γοργά αναπτυσσόμενους τότε ποιητικούς κύκλους των "εικονιστών".
Βέβαια, το opus magnum του Louis Zukofsky θεωρείται το εκτενές "Α", ένα από τα πιο σημαντικά ποιήματα του 20ού αιώνα, σημείο αναφοράς για τις κατοπινές γενιές των αμερικανών ποιητών και όχι μόνο.
Όμως γενικώτερα, η ποίηση του Zukofsky είναι πολύ ανατρεπτική και αρκούντως ιδιότροπη, θα έλεγα. Μετέρχεται ενίοτε μια παράξενη εικονοποιία στην οποία ένα είδος κοινωνικής κριτικής κάνει την αισθητή παρουσία του όχι όμως άμεσα αλλά με υπαινικτικές μεταφορές και παρομοιώσεις. Άλλωστε η αριστερή ιδεολογία του Louis Zukofsky λειτούργησε όχι λίγες φορές ως έναυσμα για την συγγραφή των ποιημάτων του.
Ποτέ όμως με αγοραίο ή χυδαία "συνθηματολογικό" τρόπο. Πρόκειται για πολύ "λεπτή" ποίηση, όπου τα επίπεδα αναφοράς των εννοιών, είναι και πολλά και μεταβαλλόμενα κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Συνεπώς ακατάλληλη για επιπόλαιους και ολιγονοήμονες ακόμα και αν τύχει να έχουν την ίδια ιδεολογία που είχε ο πολύ σημαντικός αμερικανο-λιθουανο-εβραίος ποιητής.
Είναι αλήθεια ακόμα πως η γραφή του Zukofsky έχει αρκετές συγγένειες mutatis mutandis με την μουσική του Elliott Carter.
Ο σπουδαίος αμερικανός δημιουργός (κατά τη προσωπική μου γνώμη και όχι μόνο, ο αμέσως πιο σημαντικός αμερικανός συνθέτης του 20ού αιώνα μετά τον Charles Ives), επεχείρησε σε ένα ποσοστό ό,τι και ο Zukofsky στην ποίησή του:
να δομήσει μια νέα μουσική γλώσσα πολυδιάστατη και "(μη) ορισμένη" ανά πεδίο ηχητικής αναφοράς, μεταβαλλόμενο και προσαρμοζόμενο σε πολυκύμαντες αισθητικές ποιότητες μιας δεδομένης στιγμής έμπνευσης και πραγμάτωσης.
Ένα πολύτροπο και δυναμικό σύμπαν ήχων μέσα από την ατονική φόρμα και ακόμα, μέσα από ιδιοφυώς μεταβαλλόμενα tempi που είναι και κατά μία έννοια το "σήμα κατατεθέν" του συνθέτη.
Αρκεί να θυμηθεί κανείς εδώ, από μια παραγωγικότατη διαδρομή σχεδόν ενός αιώνα, το Κονσέρτο για Ορχήστρα , το Κονσέρτο για πιάνο, τα έργα δωματίου για πνευστά, τις Συμφωνίες του και πρωτίστως τα Κουαρτέττα Εγχόρδων του, αυτά τα μουσικά διαμάντια του 20ού αιώνα, τα οποία μερικοί δεν διστάζουν να τα παραβάλουν με τα μπετοβενικά κουαρτέτα τηρουμένων βέβαια όλων των χρονικών αναλογιών.
Κορυφαία συνθετική φυσιογνωμία του 20ού αιώνα, θεμελιώδης επιρροή όχι μόνο για μεγάλους αμερικανούς συνθέτες όπως ο Morton Feldman και ο Charles Wuorinen, αλλά και για πολλούς Ευρωπαίους συναδέλφούς τους, ο Elliott Carter
στα 102 χρόνια του σήμερα συνεχίζει θάλλων και ακούραστος να είναι παραγωγικός, γράφοντας μερικά εξαίσια έργα όπως π.χ. το "What Are Years"(2009) για σοπράνο και ορχήστρα δωματίου.
Από το mixpod δεξιά ακούμε ολόκληρο το Πρώτο Κουαρτέτο για έγχορδα του Elliott Carter, έργο κεφαλαιώδους σημασίας για την σύγχρονη μουσική, το οποίο και εδραίωσε την φήμη του στις αρχές της δεκαετίας του '50, ενώ από εδώ μπορείτε να κατεβάσετε ένα πολύ σημαντικό δοκίμιο του David Harvey πάνω στα κουαρτέτα εγχόρδων του Elliott Carter.
Δεν είναι βέβαια ό,τι πιο κατάλληλο για όσους έχουν εθιστεί στην ρηχότητα των απλοϊκών μελωδιών της pop, αξίζει ωστόσο μια προσπάθεια και από αυτούς.
Επίσης, μαζί με το πολύ γνωστό "Mantis" του Louis Zukofsky που παρατίθεται κατωτέρω , μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ ένα εξαίρετο δοκίμιο της Susan Vanderborg πάνω σε αυτό το ποίημα.
LOUIS ZUKOFSKY, Mantis
Mantis! praying mantis! since your wings’ leaves
And your terrified eyes, pins, bright, black and poor
Beg-”look, take it up” (thoughts’ torsion) ! “save it! ”
I who can’t bear to look, cannot touch, -You-
You can-but no one sees you steadying lost
In the cars’ drafts on the lit subway stone.
Praying mantis, what wind-up brought you, stone
On which you sometimes prop, prey among leaves
(Is it love’s food your raised stomach prays?) , lost
Here, stone holds only seats on which the poor
Ride, who rising from the news may trample you -
The shop’s crowds a jam with no flies in it.
Even the newsboy who now sees knows it
No use, papers make money, makes stone, stone,
Banks, “it is harmless, ” he says moving on-You?
Where will he put you? There are no safe leaves
To put you back in here, here’s news! too poor
Like all the separate poor to save the lost.
Don’t light on my chest, mantis! do-you’re lost,
Let the poor laugh at my fright, then see it:
My shame and theirs, you whom old Europe’s poor
Call spectre, strawberry, by turns; a stone-
You point-they say-you lead lost children-leaves
Close in the paths men leave, saved, safe with you.
Killed by thorns (once men) , who now will save you
Mantis? what male love bring a fly, be lost
Within your mouth, prophetess, harmless to leaves
And hands, faked flower, -the myth: is dead, bones, it
Was assembled, apes wing in wind: On stone
Mantis, you will die, touch, beg, of the poor.
Android, loving beggar, dive to the poor
As your love would even without head to you,
Graze like machined wheels, green from off this stone
And preying on each terrified chest, lost
Say, I am old as the globe, the moon, it
Is my old shoe, yours, be free as the leaves.
Fly, mantis, on the poor, arise like leaves
The armies of the poor, strength: stone on stone
And build the new world in your eyes, Save it!
