Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΟ ΙΡΑΝ ΚΑΙ Ο "ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΠΟΝΤΙΟΠΙΛΑΤΙΣΜΟΣ"

"As the caterpillar chooses the fairest leaves to lay her eggs on, so the priest lays his curse on the fairest joys."
WILLIAM BLAKE "The Marriage of Heaven and Hell"

Δεν ήταν σίγουρα κεραυνός εν αιθρία. Πάντοτε όπου υπάρχουν βαθειές αντιφάσεις σε μια κοινωνία, η εξέγερση είναι αναπόφευκτη. Και μιλάμε φυσικά για μια γενικευμένη αν όχι καθολική εξέγερση που αγκαλιάζει πλατειά στρώματα του ιρανικού λαού, και όχι τους πιο "εύπορους" όπως μερικοί αριστεροί συγκεκριμένων οργανώσεων και τάσεων υποστηρίζουν, προσπαθώντας να πείσουν τον εαυτό τους πρώτα απ'όλα, και επιστρατεύοντας μια μάλλον παλαιοκνιτική αντίληψη.

Ποιο είναι το ζητούμενο στο Ιράν; μα τι άλλο εκτός από το να τσακιστεί το καθεστώς της παρανοϊκής θρησκευτικής αστυνομοκρατίας που τους έχει κάτσει στο σβέρκο εδώ και τριάντα χρόνια.

Μπορεί τότε η ριζοσπαστικοποίηση των ιρανικών μαζών να υιοθέτησε το σιιτικό Ισλάμ του Αγιατολλάχ Χομεϊνί, από καθαρά ψυχολογική αντίδραση προς την διαφθορά και την παρακμή του καθεστώτος του Σάχη, ωστόσο εδώ και πολύ καιρό η όλη αυτή διαδικασία ξετυλίχτηκε στο αντίστροφό της: οι μάζες θέλουν την ανατροπή του ημιπαράφρονος Αχμαντινετζάντ και την διάλυση των ιδιαίτερα μισητών μυστικών υπηρεσιών του.

Το θέμα δεν είναι εδώ αν υπάρχει "δάκτυλος της CIA" όπως τόσο αφελώς και ποντιοπιλατικώς μερικοί αριστεροί αναφέρουν σε μια προσπάθεια να νοιώσουν "συνειδησιακά εντάξει" και ας αιματοκυλίζεται η νεολαία του Ιράν μέρα με την ημέρα...

Ο εχθρός του εχθρού μου στο κάτω κάτω δεν είναι φίλος μου, και δεν είναι λογική αυτή που υπαγορεύει να είναι κάποιος ανεκτικός σε όποιον έχει μπει στο "στόχαστρο" των ΗΠΑ.

Να είναι ανεκτικός ως προς τι ακριβώς; την παράνοια των μουλλάδων, την διαφθορά του κρατικού μηχανισμού, τις γελοιότητες του Αχμαντινετζάντ; σε τι ακριβώς;

Και πώς μπορεί να το απαιτήσει κανείς από τις ιρανικές μάζες αυτό το πράγμα; Δηλαδή πόση μεγαλύτερη ηλιθιότητα μπορεί να εκφρασθεί πέρα από το "για χάρη του ...αντιιμπεριαλισμού, καθήστε στ'αυγά σας Ιρανοί";...

Και εννοείται, πως αυτοί που σκέφτονται έτσι, δεν θα μπορούσαν να ζήσουν ούτε ένα μήνα στο Ιράν του Αχμαντινετζάντ.

Είναι ένα σάπιο, ΗΛΙΘΙΟ καθεστώς, προσβλητικό για κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας και πρέπει να ανατραπεί. Τελεία και παύλα.

Και φυσικά να ανατραπεί από τον ιρανικό λαό και μόνο. Ουδείς άλλος έχει το δικαίωμα.

Και ούτε το θέμα είναι εδώ ο Μουσαβί και ο Ραφσαντζανί. Ε, εννοείται πως οι μερίδες εκείνες της ιρανικής αστικής τάξης που ασφυκτιούν κάτω από την θρησκευτική αστυνομοκρατία και δεν μπορούν να "εξαπλωθούν" επενδυτικά περισσότερο, εκφράζονται μέσα από "ρεφορμιστικές" πολιτικές κινήσεις και σχηματισμούς.

Και λοιπόν;

Μα αυτό ακριβώς χρειάζεται το Ιράν αυτή τη στιγμή. Μια ριζοσπαστική αστικοδημοκρατική επανάσταση (το να μιλάμε για σοσιαλιστική επανάσταση στο Ιράν χωρίς να είναι και πλήρως άστοχο, δεν είναι ωστόσο το άμεσα ζητούμενο...).

Και ακόμα έναν νέο ιρανικό "διαφωτισμό". Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για ένα έθνος που δεν πρέπει να ταυτίζεται αυτόματα στο μυαλό μας με το Ισλάμ... Ο πολιτισμός του Ιράν υπήρξε μοναδικός στην ανθρωπότητα από πολλές απόψεις και η κουλτούρα αυτής της χώρας υπήρξε ανέκαθεν πολύ σημαντική από τους ποιητές της μέχρι τους σύγχρονους κινηματογραφιστές της.

Και το θέμα ενός "νέου ιρανικού διαφωτισμού", είναι πιθανόν κάτι που πολλοί μπορεί να το προσπεράσουν με "ελαφρά καρδία" όπως και γενικώτερα κάθε είδος "διαφωτισμού".
Είναι ίσως αυτό που ποτέ ο μεγάλος Άγγλος ποιητής William Blake δεν κατάλαβε, όταν απεδοκίμαζε την "πνευματική φτώχεια" του Βολταίρου και του Ρουσσώ. Ότι χωρίς αυτούς τους δύο να έχουν προηγηθεί ο ίδιος ασφαλώς θα είχε καεί σε κάποια πυρά ως αιρετικός...

Θα πρέπει λοιπόν πρώτα το Ιράν να γίνει "Δύση" (τώρα είναι "σχιζοειδής Δύση" αν βέβαια μπορεί να υπάρξει ποτέ "φυσιολογική Δύση") προτού αποφασίσουν οι ιρανικές μάζες να προχωρήσουν παραπέρα. Μα έτσι κι αλλιώς ο Μουσαβί δεν είναι καν το θέμα τους γι αυτές. Μια περιστασιακή αφορμή για να ξεσπάσουν ήταν, και τίποτε περισσότερο.

Συνεπώς , το να ερμηνεύει κανείς την εξέγερση σύμφωνα με τις κινήσεις και τα συμφέροντα που εκφράζει ο Μουσαβί, αυτό είναι η πολυτέλεια των "πτωχών τω πνεύματι" ακόμη...

Ας ευχηθούμε το έθνος του μεγάλου ποιητή Φερντουσί να βρει το δρόμο του πλέον μακριά από μουλλάδες και, σίγουρα, μακριά από υπερατλαντικούς "προστάτες" (όσο είναι δυνατόν).

Gérard Grisey : Les Espaces Acoustiques

Ο Gérard Grisey υπήρξε ένας από τους πλέον αγαπητούς μου συνθέτες ηλεκτροακουστικής και avant garde μουσικής, και όσες φορές και αν ακούω το "Les Espaces Acoustiques", τόσο ενισχύεται η εντύπωσή μου πως εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μείζον έργο του 20ού αιώνα.

Το έργο αναπτύσσεται αργά, κλιμακώνεται στην εκφορά του προοδευτικά από 7 σε 84 εκτελεστές, και, θα έλεγε κανείς, πως κυριαρχεί από ένα σημείο και μετά στην ηχητική επικράτεια του ακροατή σχεδόν σαν φυσική δύναμη, επιβάλλοντας μια ισχύ αναντίρρητη, τέτοια που μόνο η μεγάλη τέχνη μπορεί να εκβάλλει από τις δημιουργικές διαδικασίες της.

Κάποτε η ακρόαση, αν συντελείται με ιδανικούς όρους (όταν ακούω αυτό το έργο αναγκάζομαι να επιστρατεύσω θέλοντας και μη την αντίληψη περί "awareness" και "deep listening" της Pauline Oliveros για την μουσική) μπορεί να φτάσει στα όρια μιας "αποκάλυψης".

Η θεώρηση που είχε ο συνθέτης για την "spectral music" έτσι όπως την επεξεργάστηκε μέσα από την "ατμόσφαιρα" του Ensemble l'Itinéraire στο οποίο ήταν βασικό μέλος και ηγετική -αν μπορεί να το πει κάποιος έτσι- φιγούρα, είναι παρούσα και εδώ, και στα έξι μέρη του έργου, εκ των οποίων το τέταρτο, "Modulations", είναι αφιερωμένο στον δάσκαλό του Olivier Messiaen.

Η spectral music βασίζεται εν πολλοίς στην ανάλυση του φάσματος του ήχου με απώτερο σκοπό την δόμηση μιας κατά κάποιο τρόπο "βιορυθμικής" μουσικής που θα συντονίζεται με ολόκληρο το σώμα, την σύνολη ύπαρξη του ακροατή, και όχι μόνο με τα αυτιά του.

Στο "Les Espaces Acoustiques", η αντίληψη αυτή φτάνει σε ένα απώτατο όριο έμπνευσης και ισχύος, τέτοιων που δημιουργούν πλέον standards και "προηγούμενο" για την ιστορία της μουσικής, που δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμη και αποτελούν πρόκληση επίδρασης, ενσωμάτωσης και υπέρβασης.

Ο Edgar Varèse και ο Messiaen του "Et Expecto Resurrectionem Mortuorum" (ιδιαίτερα έντονη επίδραση για το τέταρτο μέρος "Modulations" του "Les Espaces Acoustiques" ) κάνουν ασφαλώς την "εμφάνισή" τους εδώ, αλλά "προσαρμοσμένοι" ηχητικά στις λιτές και αδρές γραμμές σύνθεσης του Grisey.

Σίγουρα το όλο έργο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα κορυφαία του Gérard Grisey και είναι κρίμα που ο συνθέτης πέθανε αρκετά νέος, σε ηλικία μόλις 52 χρονών το 1998, και δεν μπόρεσε να προχωρήσει την αντίληψή του για την "spectral music" περισσότερο.

Σημειώσεις:

Η στήλη "Οι Μουσικοί της Ερήμου" μεταφέρεται από το "THE RETURN (extended) στο παρόν blog.
Μπορείτε να ακούσετε από το gcast δίπλα δεξιά, το πέμπτο μέρος του "Les Espaces Acoustiques" που φέρει τον τίτλο "Transitoires" (ανοίξτε την ένταση των ηχείων σας όσο περισσότερο μπορείτε).

Ο ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ (Όνειρο V)

στην Maximax , αντιχάρισμα

Θυμάμαι πολύ καλά πως υπήρχε διάχυτος φωτισμός σε έναν υπαίθριο δρόμο που παραδόξως έδινε την εντύπωση μιας σκηνής θεάτρου. Ο δρόμος φαινόταν απάτητος και αδιάβατος από πόδια ανθρώπινα, ενώ από τη μια γωνία του υψώνονταν πελώρια τείχη καλυμμένα με αναρριχητικά φυτά που έμοιαζαν με φωταγωγημένες λάμπες φθορίου σε ένα περίπλοκο κύκλωμα ανάπτυξης και εξάπλωσης, ενώ από την άλλη, υπήρχε ένας λατρευτικός βωμός πάνω στον οποίο δεν φαινόταν τίποτε άλλο εκτός από ένα λευκό γάντι.

Οι ακανόνιστοι ήχοι ενός εγχόρδου που με παρέπεμπε μάλλον στο λεττονικό kokle εναλλάσσονταν με το αρχέγονο βουητό που παρήγαγε στο φύσημά του ένα πνευστό κοχύλι, κάτι σαν το θιβετανικό conch, και με έκαναν να απορώ όσον αφορά το τι επρόκειτο να ακολουθήσει εκεί.

Σαν κάτι να προετοίμαζε μία εμφάνιση η οποία ωστόσο έδειχνε να καθυστερεί. Ένοιωθα να παρακολουθώ τη σκηνή μέσα από τα μάτια μου ως εάν είχα γίνει εκείνη τη στιγμή εγώ ο ίδιος ολόκληρη η ανθρωπότητα, παρελθούσα, τωρινή και επερχόμενη.

Σαν τον Purusha της ινδουιστικής λογοτεχνίας διατηρούσα την εντύπωση πως είχα αποκτήσει ένα είδος υπερσυνείδησης που μου επέτρεπε να κατανοώ κάθε συμβάν στην ολότητά του, όλους τους αφανείς 'δρόμους' που οδηγούσαν στην εμφάνισή του και ακόμα μπορούσα να το διαβλέπω εν είδει αχρονίας, σε μια προοπτική που ήταν παρελθόν, παρόν και μέλλον μαζί.

Κάποια στιγμή ακούστηκαν έντονοι ήχοι τελετής και επίκλησης, μια μυσταγωγική ψαλμωδία που για κάποιο λόγο είχα την εντύπωση πως ακουγόταν εκείνη τη στιγμή ταυτόχρονα στο όρος Καύκασος. Οι κοφτοί μεταλλικοί χτύποι του gamelan που συνόδευαν την έντονη αποφορά των επικλήσεων, ούτε για μια στιγμή δεν έδιωξαν από το μυαλό μου την εντύπωση πως ο ήχος ερχόταν από το όρος του Προμηθέα και όχι από το Μπαλί ή την Ιάβα όπως θα ήταν το αναμενόμενο.

Σύντομα όμως η σκηνή άλλαξε απότομα μπροστά μου και βρισκόμουν σε μια σύγχρονη καφετέρια καθισμένος μαζί με παρέα αγνώστων. Είχα ωστόσο έντονη την αίσθηση πως οι άνθρωποι που καθόνταν γύρω μου ήταν οι τελετάρχες της σκηνής που έφυγε από την όρασή μου μόλις πριν από λίγο.

Δίσταζα ωστόσο να τους ρωτήσω. Τελικά, και εκεί που είχα αποφασίσει πως κάτι τέτοιο ήταν απλά η ιδέα μου, είδα να εξέχει από τη τσέπη ενός από αυτούς ένα μικρό θιβετανικό dung, όργανο που ήμουν σίγουρος πως άκουσα σε εκείνο το δρόμο.

Η αποκάλυψη αυτή μου φάνηκε απρόσμενα συγκλονιστική. Θεώρησα πως βρισκόμουν ανάμεσα σε ανθρώπους που με επιβουλεύονταν ή τουλάχιστον δεν έκαναν φανερές τις προθέσεις τους απέναντί μου.

Ζήτησα το λογαριασμό, αλλά ο σερβιτόρος που στεκόταν όλη την ώρα όρθιος δίπλα μου, έκανε ότι δεν άκουσε.

Να πληρώσω κύριε, να φύγω, του είπα. Και τον είδα τότε που γύρισε και με κοίταξε με ένα βλέμμα τόσο χαρούμενα σκοτεινό που στη κυριολεξία με άφησε άφωνο.

Θα περίμενες ποτέ πως θα επιστρέφαμε;, μου είπε, ενώ αμέσως άρχισαν να περιρρέουν τη καφετέρια οι τελετουργικοί ήχοι του kokle και του gamelan.

Είμαστε οι ίδιοι πάντα εδώ, σαν μάσκες που προσποιούμαστε ότι ξεχνούμε, και κάποτε όντως ξεχνούμε, ωστόσο τίποτε δεν αλλάζει πραγματικά ποτέ, είπε και μου έδειχνε τους δρόμους έξω από τη καφετέρια.

Η εποχή, τα μεγάλα κτίρια, οι σύγχρονες οικίες ,οι δρόμοι δύσκολα μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι είμαστε εκείνοι που πάντα ήταν: μια σπείρα ληστών του ουρανού που μεταμορφωθήκαμε σε ανθρωπότητα και αλλάζουμε ρόλους από γενεά σε γενεά και από θάνατο σε θάνατο. Από γέννηση σε γέννηση και από ζωή σε ζωή.

Συνέχιζε να μιλάει για πολλή ώρα και πρόσεξα για λίγο την προφορά του. Είχε την συνήθεια να εκφέρει τα δασυνόμενα φωνήεντα με ένα πραγματικό "χ" που έβγαινε από το στόμα του, όπως θα ακουγόταν πιθανώς στην αρχαιότητα, μια διαπίστωση που με αιφνιδίασε περισσότερο και από τους τελετουργικούς ήχους που παρεισέφρυσαν από το πρώτο πεδίο του δρόμου μιας αλλοτινής και ονειρικής εποχής μέσα στη καφετέρια του σήμερα.

Είχα πειστεί πλέον πως τίποτε στο κόσμο δεν ήταν πραγματικό με την έννοια εκείνου που φαινόταν αλλά πως τα πάντα ήταν ένα μακροκοσμικό "καμουφλάζ".

Και σκεπτόμενος αυτά πρόσεξα τα πόδια μου. Το ένα κατέληγε σε ένα καθημερινό παπούτσι και το άλλο σε ένα αρχαίο σανδάλι.

ULYSSES (Όνειρο IV)

Στο όνειρό μου εκείνη τη νύχτα απλωνόταν πάλι μια μεγάλη στοά ενώπιόν μου, αλλά γεμάτη αυτή τη φορά από πλήθη που προσπαθούσαν να προσανατολιστούν ανάμεσα σε προτομές, οι οποίες προς μεγάλη μου έκπληξη μιλούσαν, κάναν γκριμάτσες και φώναζαν κοροϊδευτικά τους ανθρώπους γύρω τους με τα μικρά ονόματά τους.

Μου ήταν τόσο φανερό πλέον πως τα πλήθη που περιέρρεαν τη στοά ήταν ένα και μόνον άτομο που απλά είχε "σπάσει" σε πολλούς ανθρώπους κατά τη δημιουργία του κόσμου, κάτι δηλαδή σαν τον Adam Kadmon της ραββινικής ιουδαϊκής παράδοσης, ώστε πραγματικά τους αντιμετώπιζα ως εάν ήταν όλοι ομού μια οντότητα.

Από αριστερά έβλεπα τους Λωτοφάγους να ακούνε μουσική ροκ και ποπ όλη την ώρα και να συζητούν με υπνωτισμένη θέρμη για το τάδε δυσεύρετο έργο του δείνα μουσικού και για τις συναυλίες που είχανε παρακολουθήσει. Είχαν αποβλακωθεί τόσο πολύ από τα ίδια και τα ίδια ανούσια λόγια τους, στα οποία μόνο τα ονόματα αναφοράς άλλαζαν, ώστε δεν μπορούσαν να θυμηθούν καν ποιοι είναι οι ίδιοι.

Και από δεξιά, οι Λαιστρυγόνες που δεν ήταν άλλοι από πάρα πολλούς ανθρώπους, που έλεγαν ότι ήταν λογοτέχνες, ή και ήταν όντως πραγματικοί λογοτέχνες, έτσι όπως τους συνέλαβα για πρώτη φορά όταν έγραφα -εντελώς συνειδητά- το ποίημά μου "Κάτω Από τον Ήλιο της Λαιστρυγονίας" (από την ενότητα "Casino Baroque"). Στην ουσία κάτω από τον ήλιο της λογοτεχνίας.

Ήταν εκεί με τα ίδια ανόητα μικροζητήματα να τους απασχολούν πάντα, και με το ίδιο άγχος αν αυτό που κάνουν "αξίζει", άγχος που τους αλλοτρίωνε τόσο πολύ ως προσωπικότητες, ώστε καθίστατο σχεδόν αδύνατον να συνομιλήσουν στοιχειωδώς σοβαρά για ο,τιδήποτε, χωρίς να καταλήξουν σε κωμωδία και φαιδρότητα.

Λίγο πιο πέρα πρόσεξα τους Κύκλωπες που έβριζαν και καταριόνταν συνεχώς το όνομα του Οδυσσέα. Ο λόγος δεν μου ήταν άγνωστος καθώς παρατηρούσα αυτά τα όντα στην προσπάθειά τους να επισημάνουν γύρω τους άλλα δίποδα όντα κατάλληλα προς βρώσιν. Δεν μπορούσαν να δεχθούν το γεγονός ότι ο Οδυσσέας δεν τους αναγνώρισε ως ανθρώπους, εξ αιτίας αυτής της συνήθειάς τους. Εξελάμβαναν ως μεγάλη προσβολή τη μη επικύρωσή τους ως μετέχοντες στο ανθρώπινο γένος προς το οποίο άλλωστε ξεσπούσαν και όλη την γαστριμαργική μανία τους.

Όμως στη στοά δεν τολμούσαν να φάνε ανθρώπους παρά μόνο τις προτομές που μιλούσαν. Οι οποίες συνέχιζαν να τους κοροϊδεύουν και μέσα από το στομάχι τους.

Δίπλα στους κωμικούς Κύκλωπες ήταν συνήθως και τα παιδιά τους, ατίθασα μικρά κυκλωπάκια. Παρατηρούσα ότι κατέπιναν τα στρατιωτάκια τους με μεγάλη σοβαρότητα, αν και λίγο ντροπαλά.

Aργότερα είδα και τους Κίκονες σε έξαλλη κατάσταση. Ήταν μονίμως έτσι ακόμα και αν δεν υπήρχε λόγος. Έμοιαζαν να πιστεύουν ότι η εξαλλοσύνη και οι φωνασκίες ήταν μια πιστοποίηση ύπαρξης. Το αξιοσημείωτο σε αυτό ήταν πως παρ'όλες τις κραυγές και τις έντονες διαμαρτυρίες τους, δεν μπορούσαν να κάνουν απολύτως τίποτε άλλο. Ήταν εντελώς ακίνητοι και απλά φωνάζαν.

Κάποια στιγμή οι υπόλοιποι μην αντέχοντας πλέον τις φωνές των Κικόνων ,τους συνέλαβαν και τους έκλεισαν σε αόρατες φυλακές. Δεν διακρίνονταν ούτε κελλιά ούτε καν οι φυλακισμένοι.

Πού είναι τώρα; ρώτησα μια προτομή που μιλούσε. Δεν τους βλέπεις; με ρώτησε, όχι, της απάντησα και άρχισε να γελάει δυνατά.

Μια προτομή που γελάει ωστόσο δεν είναι και ό,τι πιο φυσιολογικό και ευχάριστο θέαμα -παρά το γέλιο της- και απομακρύνθηκα γρήγορα γρήγορα, επιθυμώντας να γνωρίσω καλύτερα τον γύρω μου χώρο.

Στις οροφές της στοάς εκτείνοταν οριζοντιωμένος σαν στέγη του ουρανού μια μορφή ζωγραφισμένη από ένα έργο του Τζιόττο ντι Μποντόνε που παρίστανε έναν άγγελο σε ένα είδος καθέτου εφορμήσεως και προσευχής επί της ανθρωπότητας. Μου προξένησε δέος μεγάλο η παρουσία του και ρώτησα τότε μια διερχόμενη κυρία με έντονο λευκό φως στο πρόσωπό της, πού είναι η έξοδος από τη χώρα των Λωτοφάγων, των Λαιστρυγόνων, των Κυκλώπων και των Κικόνων.

Μέσα σου, μου είπε.

Και εκείνη τη στιγμή άκουγα μια άλλη φωνή από δίπλα μου να λέει:

Να, βλέπεις τη μοίρα τους; γύρισα τότε και είδα τον λαχειοπώλη με τα βγαλμένα μάτια να μου χαμογελάει.

Όχι, του απάντησα, δεν την βλέπω. Καλύτερα, μου είπε, δεν είναι καθόλου ωραία.

Όμως, πάρε κι εσύ ένα λαχείο, έκραξε τότε απότομα και μου πρότεινε το πυκνό δενδρύλλιο με τα κολλαριστά χαρτιά του σχεδόν στο πρόσωπό μου.
Δεν θέλω, του απάντησα, δεν αγοράζω ποτέ λαχεία, και τον είδα τότε που μεταμορφώθηκε αμέσως σε στήλη φωτός απαστράπτοντος και λευκοτάτου, πολύ δυνατού σε ισχύ, και για μια στιγμή μου πέρασε από το νου,

πως ο λαχειοπώλης με τα βγαλμένα μάτια ήταν ένας χιουμοριστικός ρόλος όχι ακριβώς του θεού, αλλά ενός όντος μεταξύ θεού και ανθρώπου, ενός δαίμονος, που αυτός ο ίδιος και όχι άλλος κανείς είναι ο θεός και ο άνθρωπος.