Η έννοια της tikkun ή tikkun olam (תיקון, תיקון עולם, "αποκατάσταση", "αποκατάσταση του κόσμου") τόσο κεντρική στην ιουδαϊκή πνευματική παράδοση, μπορεί να θεωρηθεί με σχετική ασφάλεια ως ένας από τους θεμέλιους λίθους της πιο ριζοσπαστικής θεολογικής, θεο-φιλοσοφικής και θεο-πολιτικής σκέψης στον 20ό αιώνα, από τον sui generis μυστικιστικό μαρξισμό του Walter Benjamin, μέχρι τον ακαδημαϊκό νεο-γνωστικισμό ενός Gershom Scholem, του οποίου οι μελέτες και εργασίες επί της Kabbalah και των συν αυτή ζητημάτων (νεο-πλατωνικών, νεο-γνωστικών καθώς και μεσαιωνικών στην Ιουδαϊκή κουλτούρα) έχουν αφήσει εποχή όσον αφορά το ενδελεχές της έρευνας και την σημαντική των πορισμάτων(θυμάμαι, φοιτητής ων, πόσο είχα εντυπωσιαστεί από την μεθοδολογία του Scholem, και αυτός ήταν ο κύριος λόγος που με παρεκίνησε αργότερα να μάθω εβραϊκά για να κατανοήσω όσο το δυνατόν πληρέστερα τις πολύ λεπτές αποχρώσεις των συσχετιζομένων με τα έργα του εννοιών).
Ο Scholem όντας ο πρώτος καθηγητής στην έδρα του Ιουδαϊκού Μυστικισμού στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ (και στενός φίλος του Walter Benjamin), και έχοντας στην διάθεση του χειρόγραφα που συγκέντρωσε με σπάνια επιμέλεια από πολλές ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες, πραγματοποίησε ένα τιτανικό πνευματικό "ταξίδι" στην πρώιμη και ύστερη αρχαιότητα του Ιουδαϊσμού, όπως επίσης και στις μεσαιωνικές και αναγεννησιακές απολήξεις του μέσα στο χρόνο, κυρίως μέσα από τα έργα των επιφανεστέρων Καββαλιστών φιλοσόφων αυτών των εποχών.
Tikkun στα εβραϊκά σημαίνει "επιδιορθώνοντας, επισκευάζοντας" και σε μια πιο οριστική θρησκο-φιλοσοφική ερμηνεία της λέξης υποδηλώνει είτε την Αποκατάσταση του κόσμου και την απαλλαγή του από το Κακό αλλά εν τω κόσμω, είτε την Αποκατάσταση του μετα-πτωτικού υλικού κόσμου και επιστροφή του στις πνευματικές εδεμικές απαρχές του, έτσι όπως περιγράφεται από τον Isaac Luria.
Η όλη θεώρηση του μεγάλου καββαλιστή στοχαστή Isaac Luria (1534 - 1572) πάνω στην έννοια της tikkun είναι φανερό πως κατατάσσει τον ίδιο στην νεο-γνωστική πτέρυγα της ιστορίας της Kabbalah, και ακόμα, οι υπέροχες περιγραφές που πραγματοποιεί, πλήρεις λογοτεχνικού, φιλοσοφικού και οραματικού κάλλους, πάνω στις έννοιες του tzimtzum (צמצום ,συστολή, συναίρεση: υπονοεί την συστολή του θεού μέσα στον εαυτό του ώστε να αφήσει χώρο για την δημιουργία του σύμπαντος), ayn-soph (אין סוף, "δίχως τέλος", προσωνύμιο και ιδιότητα του θεού που περιλαμβάνει ακόμα και την ιδέα της ανυπαρξίας του) και tikkun , δεν μπορούσαν παρά να τραβήξουν το μέγιστο της προσοχής του Gershom Scholem, ο οποίος δύσκολα μπορούσε να αναχαιτίσει στον ακαδημαϊκό λόγο του τις νεο-πλατωνικές και νεο-γνωστικές συμπάθειές του, απόρροιες ίσως της μακρόχρονης τριβής του με τα σχετικά κείμενα της εβραϊκής μυστικιστικής κληρονομιάς.
Το όλο θέμα είναι σημαντικό από την πιο σύγχρονη προοπτική του, μιας και η πιο "ορθόδοξη" εβραϊκή εκτίμηση και ερμηνεία της Tikkun και η πιο πνευματοκρατική ερμηνεία της από τον Luria, συνοψίζουν και υποδηλώνουν δυο "αντίρροπες" τάσεις που έχοντας ξεκινήσει απο τον ύστερο αρχαίο κόσμο ως η αντιπαλότητα του εκκοσμικευμένου χριστιανισμού με τον Γνωστικισμό, και έχοντας συνεχιστεί στα υπερώα της Γερμανικής Φιλοσοφίας ως η διάσταση υλισμού και ιδεαλισμού (είτε ομιλούμε για τον υποκειμενικό ιδεαλισμό ενός Fichte, είτε για τον μεγαλοφυή αντικειμενικό ιδεαλισμό ενός Hegel), καταλήγουν στις μέρες μας ως η "μεσσιανική" προοπτική του κόσμου από την μια πλευρά (καπιταλισμός, μαρξισμός, τεχνολογικός εξελικτισμός) και ως η λύση του κόσμου στην οντολογική του πνευματική ελευθερία από την άλλη, προαπείκασμα της οποίας μπορούμε να έχουμε μόνον, ή κυρίως, στην τέχνη, της ποίησης ασφαλώς συμπεριλαμβανομένης.
Η όλη διάσταση ανάμεσα στις δυο αντιλήψεις, μπορεί να ιδωθεί ακόμα και ως μια άλλη έκφανση της διαιώνιας "διαμάχης" ανάμεσα Φιλοσοφία και Ποίηση (την οποία ατύπως έθεσε ο Πλάτων, καταδικάζοντας στην "Πολιτεία" του την ποίηση, αυτός που υπήρξε ίσως ο μέγιστος των Ποιητών!).
Η Φιλοσοφία από την φύση της είναι πιο "διανοησιαρχική" και εστιάζεται κυρίως στην εκτίμηση και ταξινόμηση του άμεσα αισθητού είτε στη φύση είτε του ιστορικά "αισθητού" ανά τους αιώνες.
Η Ποίηση από την άλλη είναι από την φύση της πιο "πνευματοκρατική" και εστιάζεται κυρίως στον μαγικό μετασχηματισμό του κόσμου αυτού, δηλαδή σε μια tikkun του, αλλά με λουριανικούς όρους εκτίμησης και εφαρμογής της έννοιας, ενώ η πιο ριζοσπαστική από την πολιτική φιλοσοφία που επιθυμεί "όχι μόνο να εξηγήσει τον κόσμο αλλά και να τον αλλάξει" (μαρξισμός) πάντοτε θα είναι μια προοπτική της πιο "ορθόδοξης" εβραϊκής tikkun, αναγγέλλουσα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την "μεσσιανική εποχή" κατά Μαϊμωνίδη.
Ποιος έχει δίκιο μέσα στους αιώνες, ο Μαϊμωνίδης ή ο Λούρια, και σε τι ακριβώς συνίσταται ο Olam Haba(עולם הבא, ο ερχόμενος κόσμος) και κατά πόσο αυτός θα είναι πνευματικής ή υλικής υπόστασης, αυτό είναι κάτι που μπορεί να θεάται κάποιος μονάχα στο τέλος της Ιστορίας.
Η Ποίηση ωστόσο, είναι φανερό, πως δεν έχει, ποτέ δεν είχε, καμμιά διάθεση "να περιμένει".
Αποκαθιστά και πάντοτε θα αποκαθιστά τον κόσμο κάθε φορά που γράφεται, με έναν τρόπο που μπορεί να μην είναι άμεσα αντιληπτός, δεν παύει γι' αυτό ωστόσο να είναι βιωτός από τον πραγματικό ποιητή και τους αναγνώστες του.
Και εδώ ακριβώς θα βρίσκεται το πλεονέκτημά της έναντι της Φιλοσοφίας, αλλά και το αναπόφευκτο έλλειμμά της σε "πραγματισμό" έναντι αυτής.
Έλλειμμα τέτοιο ωστόσο που κάθε πραγματική ποίηση το θεωρεί μέσα στους στίχους της ήδη πεπληρωμένο και αποκατεστημένο sub specie aeternitatis, και εδώ ακριβώς θα έγκειται η μυστηριακή, υποβλητική υπεροχή της ποίησης έναντι της φιλοσοφίας, ή αλλιώς η δύναμη της Αποκατάστασης που επιφέρει στα ανθρώπινα, ήτοι, η tikkun olam σε στίχους.
